Boeddhistisch scheiden, kan dat? De gevolgen van het CvdM-besluit op de case BUN met BOS

Update 27 maart
Nadat de NRC gisteren (26 maart) kon melden wat het besluit van het Commissariaat voor de Media kon betekenen voor de BUN en de BOS, besteedt vandaag de Volkskrant aandacht aan dit nieuws.
Op pagina 14 van de katern V meldt de krant: “ … Door de boete dreigt faillissement voor de BUN waarvan de jaarlijkse contributieopbrengsten slechts 4.000 euro bedragen. Het is onwaarschijnlijk dat de BUN het bedrag in de gestelde termijn van zes weken kan betalen. Wanbetaling zou betekenen dat de BOS nog voor 1 januari 2016 verdwijnt, de dag waarop alle kleine religieuze of levensbeschouwelijke omroepen ophouden te bestaan.… ”
Het lijkt wenselijk dat de BUN en de BOS nu toch wel iets aan de boeddhisten in Nederland moeten laten horen.

=========================================================================

Vaak worden aan 'het boeddhisme' vragen gesteld over hedendaagse persoonlijke en maatschappelijke problemen.
Hoewel ik in deze vorm de vraag niet ben tegengekomen, zou er ook één kunnen zijn:
' Mag je van het boeddhisme scheiden ? '
De duizenden jaren oude Aziatische leer, binnen een heel andere familie-cultuur ontstaan, bevat daarvoor, volgens mij, naar de letter geen handvaten (met één uitzondering). Men zou dan naar de geest van het boeddhisme te rade moeten gaan.

Vermoedelijk zullen de meeste hedendaagse boeddhistische leraren benadrukken dat men niet moet scheiden en dat zeker niet lichtvaardig moet doen: begeerte en haat zullen nogal bij (te overwegen) scheiding een rol spelen, en daar zijn we niet voor. Bovendien – zullen zij mogelijk zeggen – gaat het zelfs om meer dan liefde, ook om 'lotsverbondenheid'.
Men zou daar tegenin kunnen brengen dat een deel van die leraren celibatair levende monniken is die niet deskundig zijn op het gebied van huwelijk, maar dat lijkt me geen sterk argument.

Wel wijst het op die ene uitzondering op de regel: mannen (en in mindere mate vrouwen) verlieten vroeger en nu hun huwelijk en gezin om monnik of non te worden. Dat werd ethisch gezien wel acceptabel gevonden en spiritueel gezien zelfs wenselijk, sommige hedendaagse feministen hebben daar op z'n minst gemengde gevoelens bij, bijvoorbeeld bij het in de steek laten van de kinderen.


Dit als aanloop naar de vraag hoe boeddhistische organisaties met elkaar om moeten gaan als de liefde voorbij is en er ook geen wederzijdse voordelen in het continueren van een relatie meer zijn, of de nadelen groter dan de voordelen.
Dit pas ik toe op de relatie tussen de BUN en de BOS van dit moment, misschien niet door liefde maar wel door het lot verbonden (zelfs verstrengeld) met elkaar.

De feiten acht ik de lezers van dit blog bekend. Kort: de BOS is een dochter van de BUN, opgericht om een taak van de BUN - programma's uitzenden binnen de publieke omroep – mogelijk te maken.
Vanaf het jaar 2000 heeft de BUN elke vijf jaar een licensie voor die taak gekregen. En de relatie tussen BUN en BOS is geregeld in een (in 2008 hernieuwde) ' delegatieovereenkomst '.

Al jaren zeggen een aantal kritische volgers van BUN en BOS, waaronder ik, dat deze overeenkomst uit 2008 niet alleen in strijd is met de Mediawet , maar ook de BUN en daarmee het georganiseerde boeddhisme buiten spel zetten in het beleid van de BOS; en dat dat ook zichtbaar is in dat beleid waarin de BOS-Televisie steeds minder interesse toont in wat er in boeddhistisch Nederland gebeurt.

Maar goed, dat waren wij dat die dat zeiden, als vrijzwevende individuen; en maakte niet zoveel indruk.

Maar nu heeft het Commissariaat voor de Media het ook gezegd in een hard en duidelijk besluit , genomen op 12 maart (of 19 maart, dat is niet duidelijk) 2013 en met de titel 'Beslissing op bezwaar van de Boeddhistische Unie Nederland '. Zie de pdf van het besluit hier .
De tekst hebben we kunnen lezen via de website van de BUN, in een 'Nieuwsbrief van de voorzitter ' van 21 maart, zie hier .
Het Commissariaat wijst het bezwaar van de BUN af en handhaaft het besluit dat de BUN € 50.000 uitgegeven omroepmiddelen dient terug te betalen en legt bovendien de BUN een boete op voor dit 'vergrijp' van € 2.500 Dat de BOS en niet de BUN die omroepmiddelen heeft uitgegeven, is daarbij niet relevant, zo stelt het Commissariaat: de BUN is en blijft verantwoordelijk.

==============================================================================
Eerst enigszins als zijlijn: wat zijn de consequenties van dit CvdM-besluit voor Gertjan Mulder?
Het is immers, vanaf 2009, zijn strategie geweest: van het - door de BUN voor haar medeverantwoordelijkheid genomen - onderzoek dat uit moest monden in het resultaat dat er 900.000 boeddhisten zouden zijn tot en met het luchthartig opnemen van de sanctie van het Commissariaat.
Deze strategie is mislukt, feitelijk en moreel.
Ik vind dat dit gevolgen moet hebben voor hem als adviseur van de BOS en vooral voor zijn functie als bestuurslid van de BZI; continueren van die functie lijkt mij onhoudbaar.
==============================================================================

Ik ga het besluit van het Commissariaat voor de Media hier niet samenvatten of analyseren. M'n collega's van *OpenBoeddhisme* hebben dat gisteren al helder gedaan; zie BUN haalt bakzeil bij CvdM en Bestuurlijk trio negeerde signalen .

Hier wil ik het hebben over het vervolg, over de vragen:
' Hoe moet het verder met de BUN en met de BOS na dit CvdM-besluit en hoe moet het verder met de relatie tussen BUN en BOS ?

De voorzitter van de BUN meent een begin van een antwoord op deze vragen te hebben gegeven met de volgende passage in z'n 21-maart-brief:
“ Aan de pessimisten onder ons zou ik willen meegeven dat het goed is het gebrokene in een glas te zien, maar dat er ook altijd weer nieuwe glazen zijn om uit te drinken. Zoals aangekondigd in mijn vorige nieuwsbrief, buigt het huidige, vernieuwde, BUN-bestuur zich samen met het huidige, vernieuwde, BOS-bestuur met open vizier over de relatie BUN-BOS en de daarmee samenhangende verantwoordelijkheden van de BUN. Het dispuut met het CvM is daarbij alleen maar behulpzaam. “

Ik begrijp de beeldspraak van dat gebroken glas en de nieuwe glazen in het geheel niet en denk dat het antwoord op mijn vragen in eerste instantie ligt in een andere vraag:
' Wie gaat die € 52.500 betalen ? '. En wel binnen 6 weken want het besluit van het Commissariaat duldt geen uitstel meer daarvan, ook niet als de BUN in beroep gaat. En: uit welk potje?

Ik kan mij drie scenario's voorstellen:

1. Eind goed al goed
In dit scenario gaat de BUN (met de BOS) in beroep bij de rechtbank en winnen dit beroep: de €52.500 hoeven niet betaald te worden en de proceskosten die de BUN/BOS heeft gemaakt, worden vergoed.
De BUN loopt een behoorlijk risico door in beroep te gaan: het kan ook verloren worden, die kans lijkt me veel hoger dan 50%. En dan komen de proceskosten nog eens bij de € 52.500
En bovendien: het in beroep gaan betekent geen uitstel van betaling. En opnieuw: wie doet dat, of precieser: uit welk potje. Want het is zeker dat de BUN dit bedrag niet heeft, nog niet een kwart er van, denk ik.

2. De BOS betaalt, op basis van de Delegatieovereenkomst
In dit scenario gaan de BOS door in de logica tot nu toe, vanuit de stelling dat de 'Delegatieovereenkomst' de BUN vrijwaart voor gevolgen van het gedrag van de BOS. En dat dus de BOS zich moreel en juridisch verplicht acht te betalen.
Er zit een klein probleem aan deze mogelijke oplossing verbonden: uit welk potje kan de BOS dat betalen? Want aangenomen mag worden dat het Commissariaat de BOS hierin zeer aandachtig in de gaten zal houden en zal voorkomen dat de BOS twee keer dezelfde overtreding (het onderzoek betalen uit omroepmiddelen) zal maken. Misschien denkt de BOS het te kunnen uit het verzamelde kapitaal bij elkaar gebracht door de donateurs van de ' Stichting Vrienden van de BOS ', maar het is lang niet zeker of het Commissariaat dat wel accepteert.

3. De BOS deelt de BUN mee de € 52.500 niet te kunnen en mogen betalen
Dit scenario zal uit meerdere fasen bestaan:

3.1. De aanzegging
Dit begint met het door de BUN-voorzitter aangekondigde overleg 'met open vizier' tussen BUN- en BOS-bestuur.
Hierin deelt de BOS-voorzitter mee: helaas is het voor de BOS niet mogelijk om de door het Commissariaat teruggevorderde €50.0000 plus boet van € 2.500 te betalen. Het besluit van het Commissariaat leidt voor het bestuur van de BOS glashelder tot de conclusie dat dit niet toegestaan is.
De BOS-voorzitter vervolgt waarschijnlijk met zinnen over het moreel blijven steunen van de BUN en over het mee willen denken over oplossingen voor het ontstane financiële probleem van de BUN, maar nogmaals, helaas, …
De liefde is hiermee definitief bekoeld, lijkt mij.

3.2. De BUN probeert haar faillissement te voorkomen
De BUN kan niet betalen en probeert binnen zes weken (dat is: voor eind april) het bedrag bij elkaar te sprokkelen. Bijvoorbeeld door aan de BUN-leden een bijdrage te vragen of aan welgestelde individuele boeddhisten zoals Jean Karel Hylkema.
(Het begint trouwens veel op de Cyprus problemen te lijken)
Of dit lukt, door het ontvangen van giften of langdurige leningen, en dan is de kou uit de lucht.

Of dit lukt niet, en dan start de volgende fase:

3.3. De BUN gaat failliet
Veel gedoe dat ik niet allemaal zal proberen te beschrijven; en dan doel ik vooral op de financiële risico's voor de leden en de (ex-)bestuursleden van de BUN.
De centrale vraag hier is: betekent faillissement ook daadwerkelijk opheffing van de BUN ? Misschien niet onmiddellijk maar - gezien het onderstaande van belang – na een halfjaar of zo toch wel, lijkt mij, maar ik ben een leek op dat gebied (op welk gebied eigenlijk niet?)
En de vervolgvraag: wat betekent dit voor de BOS ?

3.4. Het vertraagde of het snelle einde van de BOS
Het BOS-bestuur zal nagedacht hebben over de voor- en nadelen van de in 3.1. beschreven stap, in simpele taal: het laten vallen van de BUN . Want ze kunnen meegesleept worden in die val, immers: het is de BUN die de zendmachtiging tot eind 2015 bezit en met het voortijdig verdwijnen van de BUN verdwijnt ook die zendmachtiging, en zendtijd en het geld daartoe. Aan de andere kant: het einde voor de BOS als onderdeel van de publieke omroep is toch nabij, na 2015 is het over.
Ik neem aan dat binnen de BOS (zeer 'binnen', we lezen er geen woord over) wordt nagedacht over de toekomst van de BOS buiten de publieke omroep vanaf 2016, waarin internet dan een centrale rol zal moeten gaan spelen. Voor die 'BOS 3.0 ' zal de doelgroep veel groter moeten zijn dan die paar boeddhisten van de BUN.
Kortom: ideaal vanuit BOS-perspectief zou het zijn, de BUN langzaam te laten vallen, pas in de loop van 2014 bijvoorbeeld.
Dat zou er vanuit BOS-perspectief voor pleiten wel de juridische procedure tegen het Commissariaat voort te zetten en bij de rechtbank in beroep tegen de sanctie te gaan (en de € 52.500 ergens te lenen). En die vele maanden durende procedure dan alsnog verliezen.


Kortom: het is allemaal niet zo goed te voorspellen.
Maar een volstrekte harmonie binnenskamers tussen BUN en BOS in de komende vijf weken, en daarna, lijkt mij onwaarschijnlijk.
Misschien wordt het dus wel: tot de dood ons scheidt.