Update 11 april
Goed nieuws voor de atheïst, dus ook voor de boeddhistische atheïst.
Dubbel nieuws zelfs.
* Het eerste is dat er ook vrolijke atheïsten zijn. Waldo Swijnenburg is er één van. Hij heeft een boek geschreven onder de titel 'De schoonheid en de troost van een wereldbeeld zonder God '. In de Volkskrant van 11 april een interview met hem. In OBA-Live (van HUMAN) ook, luister hier
* Het tweede is dat het universum mogelijk langzamer uitdijt dat we tot nu toe dachten. Het duurt misschien wel een miljard jaar langer voor het leeg is: wat een opluchting
Zie accelerating-universe-not-so-fast
========================================================================
Een paar maanden geleden (blog 14 jan.) noemde ik de discussie over het bewijzen van het wel of niet bestaan van God een non-onderwerp.
Vervolgens stortte ik me zelf in die discussie.
Zie bv de blog van Smedes , met mijn bijdragen in het eind daarvan. En zie ook hier
En in een andere discussie schreef ik:
In een TV-programma van de BOS 18 januari werd in een Soefi-tempel een kaars aangestoken met de volgende tekst: "Ter verheerlijking van de alom tegenwoordige God ontsteken wij het licht dat symbolisch de boeddhistische religie vertegenwoordigt"
Dit gebeurde ook voor de andere vijf wereldreligies.
Ik heb er geen bezwaar tegen dat het boeddhisme een religie wordt genoemd.
Maar ik herken mezelf volstrekt niet in het noemen (en zelfs verheerlijken) van een kennelijk alomtegenwoordige God. Het boeddhisme wordt hier in een vaag-christelijk keurslijf geduwd, vanuit de wens dat alle religies in wezen dezelfde zijn.
Ik heb er geen bezwaar tegen dat juist de verschillen benoemd worden
Alleen dan is een gesprek met een 'we agree to disagree'
Trouwens, die verschillen zijn er ook binnen de boeddhistische tradities; sommige kunnen wel met God of het goddelijke of De Ene door één deur; andere (waaronder de mijne) hebben niets met God.
In het soort boeddhisme waarin ik me het meeste juist voel, zit geen God-concept.
Maar eigenlijk ging het me om iets anders: hoe moet je met een theïst een gesprek voeren als die niet alleen overtuigd is van het bestaan van God, maar tegelijk denkt te kunnen bewijzen dat God bestaat. Waarom iets willen 'bewijzen' als je er toch al in gelooft, begrijp ik niet, maar waarschijnlijk denkt zo'n Christen dat ik van bewijzen houd.
Zo'n discussie is eigenlijk onmogelijk, zeker als het ook gaat om een persoonlijk God.
Ik ga ook niet meer proberen enigszins tot elkaar te komen door te zeggen dat er wel 'iets is', een soort goddelijk principe; of agnostisch te zeggen het niet te weten; ik heb gewoon geen behoefte aan het concept God.
Met een Moslim is zo'n discussie ook onmogelijk, denk ik, maar die zal het niet gaan hebben over 'Allah-bewijzen' in een poging mij te overtuigen.
[Toen mij werd gezegd dat dit afstandelijk was en het om eigen ervaring ging, schreef ik:]
Okay, eigen ervaring.
M'n eigen ervaring is dat ik voel er niets van te menen, een rol te spelen om de ander te pleasen als ik zeg "Ter verheerlijking van de alom tegenwoordige God ontsteken wij het licht dat symbolisch de boeddhistische religie vertegenwoordigt"
M'n eigen ervaring is dat ik niet, nooit, het gevoel heb gehad dat God bestaat en ook nooit (na m'n tiende jaar) het gevoel heb gehad daar iets mee te missen.
Ik geef er de voorkeur aan, tegen mensen van allerlei religies over hun geloof te zeggen: we agree to disagree. En liever langs elkaar heen te leven dan te doen alsof we van alles gemeenschappelijk hebben.
[En tegen iemand anders die, in het kader van deze God-discussie, schreef dat God in onze innerlijke ziel zit en wij hem moeten respecteren en dankbaar zijn; bv over het feit dat we een dak boven ons hoofd hebben en elke dag een bord eten:]
Er is geen God, en hij/zij kan dus ook niet in onze ziel zitten (er is ook geen ziel). Respecteren kan nooit kwaad maar er is niets om te respecteren; en bedanken dus ook niet.
De kunst is m.i. om dankbaar te zijn zonder object van dankbaarheid.
Deze flarden van een standpunt maken, ook voor mezelf, duidelijker
waar ik sta t.a.v. de vraag over het bestaan van God. Duidelijkheid die maakte
dat ik mezelf nu atheïstisch boeddhist noem, scherper dan seculier boeddhist.
In onderstaand betoog geeft ik met een aantal citaten waar het boeddhisme (althans diverse boeddhisten) staan t.a.v. de Godsvraag.
En afsluitend kom ik dan op m'n eigen positie terug.
========================================================================
In het discussieplatform 'Dhamma Wheel' leverde de vraag 'Where is God in Buddhism? ' maar liefst 368 reacties op. Die ga ik dus niet samenvatten. Zie hier
Het betreft hier een (overwegend) Theravada-forum.
In de Theravada (in de traditionele vorm dan, er zijn ook beoefenaren die beïnvloed zijn door Mahayana - zie onder - en New Age visies) is het standpunt helder. Ik beperk me tot het geven van links.
* 'Buddhism and the God-idea ' door Nyanaponika Thera.
Een genuanceerd artikel met een leuke aan Bertrand Russell toegeschreven oneliner
'It is improbable that the universe contains nothing better than ourselves.'
* 'Why we can be certain that God doesn’t exist' door Sujato noemde ik ook in januari.
* 'Buddhism and the God-idea ' door Ven. S. Dhammika is ook volstrekt helder:
'Question: Do Buddhists believe in a god? Answer: No, we do not.' Enzovoorts.
Het themanummer 'The God Issue ' van het electronische tijdschrift Inquiring Mind bevat een vijftiental artikelen over het thema 'God en Boeddhisme', de meeste geschreven door Mahayana-boeddhisten met duidelijke en nog steeds min of meer beleden theïstische (Christelijke of Joodse) wortels. Anders dus dan de Theravada-beschouwingen van hierboven.
Veel dichter bij mijn opvattingen zit het artikel 'Was the Buddha an Atheist? ; Preeminent Buddhist thinkers—Badiner, Kornfield, Batchelor, and Thurman—weigh in' door Philip Wolfson uit 'Tricycle' van januari 2015 (u ziet, het is en blijft een actueel thema, vgl ook het recente boek van Brad Warmer over God, of No God, dat is me niet duidelijk geworden)
Het betreft de stelling 'The Buddha was an atheist '
Alan Badiner zei hierover: " I would need time to do it, but there are passages from the Tripitaka that strongly indicate that the Buddha denied the existence of a creator god. Rather than classify him as an atheist or an agnostic, it would be more appropriate to use the term nontheist. An atheist believes only what he can see but, of course, the Buddha suggested that not all that you see is real. "
Stephen Batchelor's bijdrage aan deze discussie:
"I’m happy you are happy with nontheist. The problems are manifold. The term atheist as we use it today would not have been used in that way at the Buddha’s time. Nor, for that matter, would the concept nontheist. There are no equivalents for either in Pali or Sanskrit, though many Hindus today still regard the Buddha as a nastika, usually translated as nihilist but which means something like one who asserts there is nothing.
Again, the Buddha would have rejected this since he warns against the two extremes of atthi [it is] and natthi [it is not] and seeks to establish his dharma in the middle (madhyama), which does not lapse into the extremes of eternalism or annihilationism. The Buddha simply did not define himself or his teaching in such ways. So trying to capture him in these terms is bound to misrepresent him.
On the other hand, the only way we can talk about him and his vision is via the concepts of our own time and language, which has been the case throughout Buddhist history in the different countries in which it took root. I take nontheist to mean one who does not employ God as a necessary term in his or her teaching. In this sense, yes, the Buddha was a nontheist.
However since he is recorded in the Agganna Sutta as mocking and rejecting the very idea of God, he also comes close to being an atheist in the modern sense. It is probably best to drop trying to categorize the Buddha in any of these ways, to cultivate a healthy skepticism regarding views and opinions, and to concentrate on practicing the dharma instead. "
Helder is ook een reactie op deze pagina: 'The more complete view is the Buddha was non-god-centric, in that belief in a God or Gods is not the central feature of the Dhamma '.
Tenslotte een lang en objectief overzichtsartikel over 'God in Buddhism ' in Wikipedia.
Ook dat ga ik niet proberen samen te vatten. Slechts mijn conclusie dat dit voldoende argument is voor de uitdrukking 'een complexe en moeizame relatie' in de kop van deze blogtekst.
========================================================================
In de rechterkolom van deze blog staat permanent de tekst van een song van John Lennon:
"God is a concept
By which we measure
Our pain
I'll say it again
...
I don't believe in magic
I don't believe in I-ching
I don't believe in Bible
I don't believe in tarot
I don't believe in Hitler
I don't believe in Jesus
I don't believe in Kennedy
I don't believe in Buddha
I don't believe in Mantra "
... etc.
Dit geeft redelijk goed mijn opvatting weer: God is een concept. En concepten komen op en verdwijnen weer, zijn niet permanent, bestaan ook niet echt.
Subjectief gezegd: ik heb het concept God niet nodig, ook zonder denk ik ethisch en zinvol te kunnen leven, en doodgaan.
Ook geen God-light zoals de Wereldziel of Dharmakaya etc.
Alleen een onverschillig en leeg universum.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten