Januari nr. *Mindfulness' impact in VS volgens Wilson *Theologie in een Nederlandse mindfulness-discussie *Vipassana: inzicht, functie, leraar & structuur; Ichsan *En ook: prijs, BTW, BOS, bonobo's en zin/zinloos

Al weer de tweede aflevering van dit 'Maandblad Boeddhisme', maar de aanhalingstekens staan voor een ironische formule, ik kan zo stoppen of in een andere vorm gaan schrijven.
Wat er in zit, staat er op: de inhoud staat in de kop.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mindfulness: the single most impactful aspect of Buddhism in America  -  J. Whitaker

Of we het leuk vinden of niet, Nederland is in cultureel (en ook wel ander) opzicht een kolonie van de Verenigde Staten. En tot die cultuur behoort ook het Westerse boeddhisme en de mindfulness zoals die zich de laatste decennia heeft ontwikkeld.
Daarom is de discussie de laatste weken in Nederland over het pamfletachtige boekje van Koert van der Velde in wezen strovuur, niet de kern rakend van de vraag over de betekenis van mindfulness; en ook niet de kern rakend van wat op zich al een subthema is: van der Velde's theorie over de verborgen religiositeit in de mindfulness en van de mindfulness-trainers.
Zinniger was het geweest het boek uit 2014 van Wilson (door mij in Maart 2015 besproken) te vertalen en licht bewerkt in Nederland uit te geven.

Deze Jeff Wilson heeft een maand geleden een lezing gegeven die het beluisteren zeer waard is. Justin Whitaker bekommentarieert hem en dat artikel neem ik hier - ingekort - vertaald op.
Link naar dit artikel
Ik laat 'mindfulness' hier onvertaald, maar schrijf het niet zoals Whitaker met een hoofdletter.

"Mindfulness, het aspect van het boeddhisme met de meeste impact in Amerika

... In de traditionele context is 'mindfulness' onderdeel van het pad van ontwaken, het beëindigen van de cycli van lijden waarin we als onwetende levende wezens zitten.
Dit, zegt Wilson, in mooi contrast met de 'Amerikaanse aanpak' waarbij mindfulness = verbetering van de geneugten van het leven.
...
Wilson oppert dat de mindfulness-gerichte vorm van boeddhisme zoals die in Noord-Amerika vorm heeft gekregen, mindfulness, het lijden, en compassie benadrukken, terwijl de vorige belangrijke leerstukken zoals Niet-zelf, Impermanentie en Nirvana geminimaliseerd worden.
En dit is slechts een deel van het verhaal, het deel waar mindfulness claimt een facet van het boeddhisme te zijn.
Aan de andere kant citeert Wilson Jon Kabat-Zinn die schrijft:
     Mindfulness, het hart van de boeddhistische meditatie, is de kern van de mogelijkheid om
     te leven alsof het er echt toe doet. Het heeft niets te maken met het boeddhisme.
     Het heeft te maken met vrijheid.
     Mindfulness is zo krachtig dat het feit dat het uit het Boeddhisme komt niet relevant is.
Met dit als uitgangspunt, kan de mindfulness in elk van een verscheidenheid van raamwerken worden gebracht; van Kabat-Zinn's medische/therapeutisch kader tot een meer plezier-georiënteerd en individualistisch kader, typerend voor veel Amerikaanse cultuur. Wilson toont dit briljant, met dia na dia van mindful eten, mindfulle seks, mindful werk, en mindful ouderschap's boeken, vraagt ​​het publiek of er iets meer Amerikaan is dan geobsedeerd zijn over ons eten, ons seksleven, ons werk en ons ouderschap.
Wilson volgt met een even briljante uiteenzetting van de marketingbenadering achter het tijdschrift 'Mindfulness Magazine' en de vele mindfulness producten die daarin te koop staan, ...



Samengevat, Wilson beschrijft mindfulness als:
◾ Het meest populairste aspect van het boeddhisme in Amerika
◾ Practisch georiënteerd, gericht op wereldse voordelen (niet transcendentie of bevrijding)
◾ Gericht op de middenklasse-thema's zoals
     - Gezondheid, er aantrekkelijk uitzien, succes, familie, persoonlijk geluk
◾  Bevestigende (affirmatieve) oriëntatie
     - Positief staan t.o.v. de wereld, het lichaam, het zelf en bepaalde verlangens
◾ Steeds koppeling met het formele boeddhisme
     - Verdonkeremaand het boeddhisme ten behoeve van de vermarkting aan niet-boeddhisten
◾ Diversificatie en tot koopwaar gemaakt (commodificatie)
    - Mindfulness als product
    - Mindfulness als extraatje (add-on) om een product beter te kunnen verkopen

Dit is allemaal een verbazingwekkende hoeveelheid stof tot nadenken. Ik denk dat het zeker waar is en opmerkzaam te zeggen dat mindfulness het grootste ding is, dat boeddhisme in Noord-Amerika heeft gebracht en ik weet dat boeddhisten hiermee worstelen (hoe zit het met ethiek? hoe zit het met wijsheid? de andere twee delen in de driedeling van het achtvoudige pad). ...
Oh, en er is een uitstekende vraag/punt opgevoerd door Jon Kabat-Zinn zelf aan het einde van het gesprek; dat moet u niet missen. "

Als ik Kabat-Zinn goed heb verstaan (moeilijk), stelt hij vanaf het begin te hebben benadrukt dat het hem niet zozeer om 'het boeddhisme' maar om 'de Dharma' ging en dat de Dharma universeel is. Daarbij ging het niet alleen om de Theravada - door Wilson nogal benadrukt - maar ook zijn Mahayana en Vajrayana aspecten aanwezig, inclusief denkbeelden over non-dualiteit en 'skillful means'. Hij vindt Wilson een beetje te cynisch.
Wilson is het daar niet mee eens, op deze manier zijn voor hem als wetenschapper 'Dharma' en 'Boeddhisme' niet te onderscheiden; hij beweert ook niet dat de diversificatie van de mindfulness de schuld van Kabat-Zinn is: dit is zoals onze economie werkt, gedreven door competitie, innovatie, de behoefte aan steeds nieuwe producten etc. Wilson denkt ook niet dat 'mindfulness' een hype is die snel verdwijnt, afgezien van de meest oppervlakkige aspecten ervan.

De lezing van Wilson is ook te beluisteren via Youtube

========================================================================

De Nederlandse discussie over mindfulness ging in werkelijkheid over religie:
theologie is en blijft onze core business

Het is Koert van de Velde goed gelukt om in december een relletje te veroorzaken over zijn boek 'Geen Gezweef' (als eerste door mij besproken in m'n blog van 7 december .) Het draadje dat Koert te pakken kreeg was dat de zeer veel (extreem veel en meestal in positieve zin) door hem geciteerde Edel Maex zich niet herkende in de weergave van hem en vooral de context daarvan in het boek. Moedwil en/of misverstand dus.
Hoe de clash tussen Maex en van der Velde genoemd moet worden, is moeilijk te bepalen; ik zie het als cultuurclash toen van der Velde de zachte Vlaams-katholieke benadering van Maex vertaalde in harde Noord-Nederlandse calvinistische termen.

Een belangrijk misverstand betreft het gebruik van de term ‘mindfulness’,
* soms gebruikt als vage aanduiding van wat anderen even vaag aanduiden als ‘het boeddhisme;
* door anderen in betekenis van ‘sati’ (de Pali-term, ook wel vertaald als 'achtzaamheid');
* door weer anderen als synoniem van Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR).

Iedereen, d.w.z. allerlei boeddhisten,soms niet geremd door enige kennis, bemoeide zich er mee. De discussie vond onder andere plaats in het BoeddhistischDagblad:
* boeddhistischdagblad.nl/achtergronden/61454-61454/ door Edel Maex, met 89 (!) reacties
* 61505-koerts-kruistocht-tegen-mindfulness door Hans Gijsen, met 7 reacties
* 61745-de-essentie-van-alle-religie door Jules Prast met 14 reacties

Een paar bijdragen van mij op de website van Jules Prast:
* de-essentie-van-alle-religie
"Jules, er is (mede) iets heel anders aan de hand. Namelijk VERSMADE LIEFDE
Van der Velde dacht oprecht dat hij z’n boek (en Trouw-artikel) geheel in de geest van Maex schreef. Toen ik n.a.v.  mijn recensie  hem per mail op de calvinistische vertaling van zijn opvattingen wees, schrok deze en begon van der Velde te bekritiseren.
Dit hele kerstrelletje is een Rorschach-test aan het worden: iedereen projecteert er van alles in en iedereen is boos op iedereen."

en   "Interessant is dat de professionals op het gebied van de mindfulness aan dit gekakel van boeddhisten en godsdienstwetenschappers geen boodschap lijken te hebben.
Ik heb de beroepsverenigingen VVM en VNBM op het boek ‘Geen gezweef’ (en mijn recensie) gewezen, maar zij noch individuele trainers lijken er door geraakt. "

en   "... Eén van de misverstanden betreft het gebruik van de term ‘mindfulness’, ...
Een ander misverstand betreft het gebruik van het woord ‘religie’ . Ik ben er voor, dat woord helemaal niet meer te gebruiken. Batchelor wijst in z’n nieuw boek op ‘Before Religion: A History of a Modern Concept’ door Nongbri . Deze toont aan dat ‘religion’ een protestant 19 eeuws woord is dat men probeert toe te passen op andere levensbeschouwingen zoals de Dharma, met alle nadelen van dien.
En tenslotte, met welk woordgebruik ook, concepten hebben geen religieuze gevoelens (of welke gevoelens dan ook), dat hebben alleen individuele mensen. Dus hoogstens kan men zeggen dat een beoefenaar van mindfulness dat wel of niet met een religieuze intentie doet. "

en   "... Het thema van Koert z’n boek is trouwens iets anders: hij beweert dat de mindfulness (=MBSR)-trainers zelf religieus zijn en weten dat ze dat zijn en dat ook ‘uitzenden’ in hun instructies etc. Maar dat ze daar niet voor uitkomen, het STIEKUM doen dus.
En voor die stelling van van der Velde is geen bewijs door hem geleverd. ..."

* zonder-geloof-vaart-niemand-wel
"... Natuurlijk, Jules, is het boeddhisme beoefenen meer dan ‘bare awareness’: het heet niet voor niets het Edele ACHTvoudige Pad en niet het Eénvoudige (alleen juiste sati) Pad.
En ‘juiste wijsheid’ (ook onderdeel van het Pad) is meer iets dat men verkrijgt dan wat men zelf verwerft. Is dat religieus? Nog eens: dat woord is onbruikbaar, betekent in wezen (Nongbri) een gestripte vorm van protestantisme: zonder persoonlijke God en zonder Jezus als Verlosser

Dat is de religie van Koert van der Velde, door hem omschreven als ‘het je aangesproken voelen door iets wat achter de grens van je begrip ligt’.
Koert doet alsof iedereen die mindfulness of boeddhisme beoefent, die opvatting deelt, of die zich er nu van bewust is of niet. Een opvatting met een snufje transcendentie er in.
Ik deel die opvatting echter niet, ik heb een andere omschrijving van wat ‘religie’ is: een zingevingssysteem, met een sociale component (ik voeg dat toe omdat Koert het over een zeer geïndividualiseerde heeft). Vanuit die definitie is mijn zingevingssysteem dat het leven (a la Sisyfus van Camus) geen zin heeft. En dat vind ik behoorlijk boeddhistisch. ... "

* transcendente-immanentie
"Omdat Edel Maex zo nadrukkelijk Norman Fischer naar voren schoof als vertolker van zijn standpunt, heb ik hem ook op internet gezocht.
... Hij was al monotheïstische gelovige (Judaïsme) voor hij in Zen ging en is dat gebleven.
Conclusie: een mens kan kennelijk zowel Zen-beoefenaar (en misschien zelfs Boeddhist) zijn als monotheïstische gelovige. Dat is fijn voor hem, en voor hen.
Maar men ook kan tegelijk atheïst als boeddhist zijn, zoals Batchelor (en ik).
Er is dus niets bewezen ."

Wordt de discussie vervolgd? Misschien komen de mindfulness (=MBSR)-vertegenwoordigers alsnog. Wellicht gaat 'OpenBoeddhisme' er tegenaan.

========================================================================

PRIJS
De december-prijsvraag: alle ballen op Varamitra

De uitspraak 'Er is geen gezaghebbend iemand in Nederland die er nationaal uitspringt als een boegbeeld. Soms zou dat niet verkeerd zijn ' is gedaan door niemand minder dan Varamitra.
In een interview (afgenomen door Kees Moerbeek) op de website van de Vrienden van het Boeddhisme; zie VvB, winter 2015

De meesten van degenen die hebben gereageerd, beantwoordden ook de subvraag ('zou spreker iemand op het oog hebben?') met: Varamitra !
Omdat ik dat ook denk, heb ik als jurylid besloten de prijswinnaar daaruit te bepalen. Maar ook degene die zichzelf hier noemde, krijgt een boek uit mijn kast. Afwerking volgt per email.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Onder het kopje 'Prijs ' wil ik ook een ander bericht vermelden waarop ik door een andere zen-beoefenaar ben gewezen:
Rients Ritskes (u weet wel, van Zen.nl) is een 'Petitie ' gestart:
"Verlaging btw-tarief op yoga, mindfulness en meditatie
Op gewone yoga zit 21% btw, terwijl op yoga-vormen waarbij je gaat zweten 6% btw zit. Mindfulness en meditatie vallen eveneens onder het 21%-tarief omdat dit ook als luxe wordt gezien. Maar werken aan je mentale conditie is helemaal geen luxe. Teken daarom deze petitie!
...
Wij roepen de Tweede Kamer en de Nederlandse regering op om het btw-tarief op mindfulness, meditatie en yoga te verlagen."

Wie moet er 'BTW ' betalen? Alleen de organisatie die meditatie (en mindfulness) op commerciële basis aanbiedt, met tarieven zoals Zen.nl. Voor degenen die het op basis van dana doen, hoeft dat niet (of ben ik naïef ?).
Mijn reactie: Ik ga zeker niet tekenen. Ik ga nog liever een tegen-petitie organiseren:
"Yoga, mindfulness en meditatie hebben buitengewoon veel Toegevoegde Waarde, daarom moet de BTW (Belasting Toegevoegde Waarde) er op zo hoog mogelijk zijn; ook op yoga waarvan je gaat zweten, wat dat dan ook is."

========================================================================

Is de Boeddhistische Omroep nu weg of niet?

Het laatste levensteken van de BOS, van 31 december 2015: De BOS stopt. Alles op een rijtje
Merkwaardig genoeg is er op de website van de KRO-NCRV niets van het overnemen van de boeddhistische programma's te vinden.

Eind december heb ik de KRO-NCRV een (nog niet beantwoorde) mail gestuurd met o.a. de volgende inhoud:
"...
Naast de vraag of het [echt; de BOS naar de KRO-NCRV] doorgaat heb ik de vraag wat u denkt van het dubbele gebruik van het merk 'Bodhitv' ? Of heb ik het verkeerd begrepen en gaat de (huidige) website http://www.bodhitv.nl/ deel uitmaken van het samengaan van de BOS met KRO-NCRV ?

Tenslotte vraag ik me af wie binnen uw organisatie gaat waken over het boeddhistische gehalte van de te maken programma's (23 uur per jaar?) Dit vooral omdat het Boeddhisme veelvormig is en mevr. Schoofs sommige tradities minder goed kent.

Vriendelijke groet,
Joop Romeijn

BIJLAGE (Tekst uit mijn blog)
Zal Bodhitv dan toch nog, zoals ik voorgesteld heb, uit zijn (haar) as herrijzen? Maar dan los van de bevoogding door de BOS-directrice; en los van het B.D., mag ik hopen.
Waar ik niet gelukkig mee ben is dat het merk 'Bodhitv ' nu op twee manieren gebruikt gaat worden:
* De 'boeddhistische' programma's die KRO-NCRV gaat maken krijgen niet het logo 'BOS'
(dat wilden de christenen niet) maar 'Bodhitv'.
* En de private website (met geld van de vrienden van de voormalige BOS) Bodhitv 2.0 ook,
als dat door gaat tenminste, want er is nu pas een werkgroep over aan het nadenken.
Dat is verwarrend en onwenselijk, dat zal KRO-NCRV ook wel vinden. Trouwens, per jaar 23 uur 'boeddhistische' tv voor minder dan een miljoen (7% van € 12 m.), daar geloof ik niets van. "

========================================================================

Is er nieuws van het front van de vipassana-beweging in Nederland ?

Na de bijeenkomst op 13 december 2015, waarover ik een week later schreef (onder de schildering van de Baron von Münchhausen), is het stil gebleven.
Tot nu heb ik op geen enkele andere website enige vermelding van de bijeenkomst gezien.

Mijn notitie is nu ruim 3 weken geleden naar de voorbereiders gegaan, het moment lijkt me aangebroken hem breder te verspreiden:

Aan de voorbereidingsgroep vervolgoverleg vipassana-gemeenschap na 13 december
                                                                                                                     door Joop Romeijn

Zoals toegezegd zondag 13 december een aantal suggesties van mij, op persoonlijke titel, voor het vervolg.
Mogelijk is het aspect 'verwerken van het verleden' nog niet voltooid, toch wil ik me beperken tot het 'hoe nu verder'.
Aan het eind van de sessie zondag waren er volgens mij twee thema's
  *  doordenken van 'wat is een leraar'?
  *  organisatie en procedures, zeker nu 'de groep van 14' (of welk getal ook) niet meer bestaat

Ik beperk me grotendeels tot het tweede thema. Van het eerste wil ik alleen dit zeggen dat een Westerse, een Nederlandse leraar geen verlicht persoon is en dat dat van buitenlandse leraren (monnik of niet) bij retraites ook niet verwacht mag worden, alleen al omdat het wel of niet verlicht zijn geen openbaar gespreksonderwerp mag zijn.

Het perspectief bij m'n suggesties is dat van de beginnende mediteerder (losjes: eerste twee jaar). Die heeft recht op duidelijkheid welke Dhamma gebracht wordt door de sangha waar hij/zij aan wil deelnemen, welke meditatievorm of -vormen, en aan welke kwalificatie-eisen de leraar voldoet, en moet iets weten over de transparantie van het functioneren van de sangha.

A. Voorstellen over het sangha-niveau

Onder 'sangha' versta ik hier: lokale vipassana-groepen plus de retraites van SanghaMetta en SIM. Bij de retraites opgenomen in Simsara is nu een onderscheid in wel of niet door de SIM georganiseerd, dat onderscheid heeft de onduidelijkheid over wie verantwoordelijkheid draagt voor retraites, niet door de SIM georganiseerd zijn (maar meestal door een individuele leraar); dat moet veranderen.

* Het heeft de voorkeur dat organisatie van de sangha gescheiden verantwoordelijkheden kent: het bestuur (al dan niet formeel, niet alle sangha's zijn stichting) enerzijds en de leraar/spirituele leider anderzijds.
Concreet: geen leraar als bestuurslid, er is een contract bestuur-leraar (het Groningse model)
Volgens mij hebben SanghaMetta, Dhammadipa en Vipassana-Nijmegen een meer ongewenst model.

* De sangha vraagt voor de leraar een ' Verklaring Omtrent het Gedrag ' (VOG) aan, zie https://www.justis.nl/producten/vog/

* De sangha vermeldt expliciet (bv op haar website) zich te houden aan de ethische code
Een aantal sangha's heeft nu ook, na de SIM, een ethische code, bv SanghaMetta (http://www.sanghametta.nl/index.php/over-sangha-metta/ethische-code )
Het niet toestaan zijn van een (seksuele) relatie tussen leerling en leraar wordt hier gekoppeld aan de derde van de vijf leeftegels: 'het vermijden van seksueel ongeoorloofd gedrag'. Omdat niet in alle lokale sangha's het aannemen van de leefregels onderdeel van de beoefening is, moet dit mogelijk iets anders worden geformuleerd.
Daarna wil ik een element toevoegen: een code over 'onjuist zwijgen ' bij de 4e van de leefregels, het vermijden van onjuist spreken. Niet zwijgen als men ziet dat er in de sangha een (seksuele) relatie leraar-leerling ontstaat. 'Niet zwijgen' dat ook roddelen kan voorkomen.
Primair moet dit binnen de sangha behandeld worden. Beide overigens met als sluitstuk: het externe Meldpunt, zie bv http://joopromeijn.blogspot.nl/2015/11/meldpunt-seksueel-misbruik.html


B. Voorstellen over het landelijke niveau

De noodzaak dat een (beginnend) mediteerder een behoorlijke mate van zekerheid – garanties kan niemand geven - heeft dat hij/zij veilig is bij leraar en sangha kan zijn, moet neerkomen op een certificering, van welke aard dan ook. De 'transmissie' door Mettavihari of daarvan afgeleide benoemingen (door de 8 van de 14) kan niet meer gebruikt worden.
Zondag de 13 werden twee benaderingen genoemd:
   *  tamelijk informeel, namelijk een groepje betrouwbare mensen die bepaalt
       wie – nieuw – leraar kan zijn en wie dat (niet meer) kan zijn.
   *  formeel, uitmondend in een soort register van gekwalificeerde leraren

De keus deze twee moet eerst expliciet en nadrukkelijk gemaakt worden!
Ik ga door op de tweede benadering, deze is in mijn ogen noodzakelijk, maar ook moeilijk. Het is wat ik noemde het von Münchhausen thema: het zichzelf aan z'n haren uit het moeras trekken.
Want wie certificeert de certificeerder ? Etcetera.

Misschien kan het toch op eigen kracht, bijvoorbeeld zo:
We benoemen twee van de huidige leraren waarin iedereen vertrouwen heeft en die bovendien ook een transmissie-achtige opdracht van een andere Aziatische leraar hebben gehad. Deze twee plus een deskundige op het gebied van certificering en registers buiten de vipassana-gemeenschap vormen een tijdelijke leraren-commissie. Deze gaat voor een 'lijst van leraren' zorgen.

Het kan ook door de hulp in te roepen van een algemeen internationaal erkend leraar zoals Jack Kornfield, Joseph Goldstein, Sylvia Boorstein, Gil Fronsdal, Christina Feldman. Wellicht kan Dingeman Boot hierbij bemiddelen. Zelf denk ik primair aan Fronsdal, maar een in Europa wonende man of vrouw maakt het wel haalbaarder, want er zal een aantal gesprekken moweten komen.
Het vragen van een van deze angelsaksische leraren houdt gedeeltelijk al een keus in: die voor inzichstsmeditatie die ook uit andere vormen kan bestaan dan strikte vipassana. Het betekent enige afstand van de van Mettavihari afkomstige uitspraak " Uitgangspunt is, dat de beoefening van vipassana een op zichzelf staande weg is die uiteindelijk leidt naar de realisatie van verlichting .“ (ik citeer uit http://www.dhammadipa.nl/over-ons/ )

Het alternatief is de vraag voorleggen aan een Birmese of Thaise monnik met een strikte Mahasi-achtergrond, maar dat zou niet mijn keus zijn.

Een kleiner probleem is waar het 'register' aangehaakt moet worden. Ik heb eerder voorgesteld: dit register kan in de plaats komen van de 'lijst van leraren ' van de SIM.
Voorwaarde voor mij is dan wel het SIM-bestuur een of meer zware ervaren bestuurders (er bij) moet hebben. Andere mogelijkheid: aanhaken bij een bestaand register, in een sector waar we enige affiniteit mee hebben bv die van mindfulness-trainers, die van psychotherapeuten of die van geestelijk verzorgers.

========================================================================

Vipassana of inzichtsmeditatie, transcendent of werelds deel; een boeiende bijdrage van Adi Ichsan

De zogeheten veertien vipassanaleraren (leerlingen van Mettavihari) waren sinds medio vorig jaar 'de 6' plus 'de 7'. *)[zie noot onderaan]
Adi Ichsan had zich al langer losgemaakt en wenste niet aan de openbare discussie over het misbruik door Mettavihari deel te nemen.
Maar nu verschijnt er van hem een uiterst boeiend, polemisch (dat woord bedoel ik complimenteus) en superieur (dat bedoel ik iets minder positief maar ook niet negatief, laten we zeggen: neutraal) inhoudelijk artikel in het Boeddhistisch Dagblad van 4 januari:
' Vipassana, inzichtmeditatie of mindfulness? ' Bron: Hier

Ik ga niet proberen het samen te vatten. Het is zeer leesbaar, zeker voor degenen die zich wel eens met vipassana hebben bezig gehouden. Op één punt wil ik echter wel in gaan:
Adi is een van de twee leraren (en een van de drie bestuursleden) van de sangha aan de Pieterspoortsteeg te Amsterdam, genaamd Dhammadipa. Het is mij niet duidelijk of de opvatting van Adi Ichsan zoals hij die nu in het B.D. verwoordt, ook die zijn van het bestuur en de leraren(raad) van Dhammadipa

In een reactie vraagt Mari den Hartog zich af waarom Adi - als een van de weinigen - een onderscheid maakt tussen 'vipassana' en 'inzichtsmeditatie '.
In een volgende reactie deelt Gerben Hieminga deze vraag. Hij vermoedt - op basis van een eigen onderzoek - dat de inschatting van Adi dat 1/3 van de vipassana beoefenaars het ‘bovenwereldse’ doel realiseert, te hoog is.
En vervolgt met: "Je maakt onderscheid tussen leraren vipassana- en leraren inzichtsmeditatie. 'De meeste inzichtmeditatie leraren zijn vaak personen die het uiteindelijke doel zelf niet hebben meegemaakt maar wel de wereld weten te relativeren en gelijkmoedig kunnen blijven in de woelige wereld.' En: 'Vipassanaleraren zijn gidsen die precies stap voor stap een beoefenaar weten te leiden naar dit moment van tijdelijke bevrijding.' Hoewel je het niet expliciet zegt, vraag ik mij af of alle vipassana-leraren in Nederland het doel ook echt zelf hebben gerealiseerd. Een deel absoluut, maar alle? En voor diegene die uit directe ervaring spreken; tot welk stadium van verlichting? "

Trouwens: ik hoop van harte dat Gerben Hieminga bestuurlijk niet verloren is voor de vipassana- (inzichtsmeditatie-) beweging in Nederland, na z'n vertrek uit het bestuur van SanghaMetta in 2014: zulke mensen hebben we nodig.

In een vervolgreactie legt Adi zijn onderscheid vipassana-inzichtsmeditatie uit, waarbij de eerste vorm 'het transcenderen van het wereldse bewustzijn naar het ongedefinieerde bovenwereldse bewustzijn' is. En de tweede werelds blijft, waarmee voor hen ook niets mis is maar het is iets anders (hoewel minder). Gelukkig maar, ik blijf daar maar zo lang ik nog leef (en probeer ondertussen van m'n begeerte, haat onwetendheid en gehechtheden af te komen).

Oncollegiaal - maar dat hoeft op dit niveau ook niet, is Adi's uitspraak "Nu heb ik eigenlijk nog niemand van de Inzichtmeditatie prominenten in Nederland - die zich tevens uitgeven als Vipassana leraar - horen praten over de basis begrippen in traditionele Vipassana zoals concept (Pali: paññati) en werkelijkheid (Pali: sabhavadhamma), of ik ben niet goed geïnformeerd." Let op de ironie bij het woord 'prominenten'.

*) Noot: we kunnen ook zeggen dat 'de 14' nu gedifferentieerd zijn in:
    de 3 + de 2 + de 2 + de 1 de 1 + de 1 + de 1 + de 1 de 1 + de 1; want SanghaMetta
    telt 3 van de oorspronkelijke 14 leraren, Dhammadipa 2 en Vipassana Nijmegen ook 2.

========================================================================

De bioloog en de boeddhist: altruïsme en empathie beter verklaard (en geleefd)

Een boek bespreken dat ik nog maar voor tien procent gelezen heb, ik doe dat wel meer: 'Mindful America' door Wilson,of 'After Buddhism' door Batchelor bijvoorbeeld.
En nu een boek van de bioloog Frans de Waal uit 2013, dat ik ook weer bespreek voordat ik het uit heb: uit enthousiasme er voor.
'THE BONOBO AND DE ATHEIST: In Search of Humanism Among the Primates ' heet het in het Engels (zie Amazon ); in het Nederlands vertaald (zie Bol.com ) als
'DE BONOBO EN DE TIEN GEBODEN - Moraal is ouder dan de mens '

Hoe die twee titels met elkaar verenigbaar zijn (en beide de instemming van de Waal hebben, neem ik aan), moet ik nog ontdekken maar voorlopig bevreemdt dat me wel.

Samenvatting (door de uitgever) "Hebben we religie nodig om goed te zijn? Frans de Waal beantwoordt deze vraag door te kijken naar apen en andere dieren. Hoe dicht ze ook bij ons staan, in een bonobogemeenschap is nog nooit een kerk opgericht. En dat is ook helemaal niet nodig: in het goddeloze universum van de bonobo of de chimpansee bestaan medelijden, zorgzaamheid en rechtvaardigheid wel degelijk. Dat deze eigenschappen ouder zijn dan de mensheid, laat De Waal zien in De bonobo en de tien geboden, zijn verhalend geschreven boek over de evolutionaire basis van ons betere zelf. "

Enkele passages die m'n enthousiasme triggerden:
"Ik ben er echter niet zo zeker van dat het gewicht van de moraal van boven komt. Kan hij niet van binnenuit komen? Voor compassie geldt dat zeker.
... Implicaties voor de menselijke moraal. Volgens de meeste filosofen komen we via de rede bij de morele waarheid. Zelfs al halen ze God er niet bij, toch gaan die filosofen uit van een van boven opgelegd proces: eerst formuleren we algemene principes, die we vervolgens opleggen aan menselijk gedrag. Maar worden morele afwegingen werkelijk op zo'n hoog niveau gemaakt?" (pag. 27)

"... als moraal nu eens in de dagelijkse sociale interactie ontstaat en niet op een of ander abstract geestelijk niveau? Wat als hij geworteld is in de emoties die zich tenslotte onttrekken aan de strikte categorieën waar de wetenschap zo dol op is?" (pag. 33)

"... twee tegengestelde aspecten van het sociale leven van primaten. Ten eerste dat ze in een keiharde wereld leven die een man [de Waal heeft het over een chimpansee] ertoe dwingt een fysieke zwakte zo lang mogelijk te verbergen om de schijn op te houden. Maar ten tweede dat ze deel uitmaken van een hechte gemeenschap waarin ze kunnen rekenen op de affectie en de hulp van anderen, ook niet-verwanten. Dergelijke tegenstellingen zijn moeilijk te bevatten. Populairwetenschappelijke auteurs geven de voorkeur aan simplificaties door het leven van de chimpansee óf in hobbiaanse termen te beschrijven, namelijk als akelig en wreed, óf hun vriendelijke kant te benadrukken, terwijl in werkelijkheid nooit sprake is van het een of het ander. Het is altijd allebei. ...
Deze dualiteit is cruciaal. Elke moraal zou overbodig zijn als we alleen maar aardig waren. ...
Daarentegen zouden we ik weet niet hoeveel regels kunnen bedenken om de zorg en het respect voor elkaar te bevorderen, maar die regels zouden niet waard zijn als we niet toch al in die richting leunden. " (pag. 37)

"... koesterde hij [ene Price] het idee dat eigenbelang zuiver altruïsme in de weg staat. Dat enorme misverstand heeft hem mogelijk het leven gekost, want hij tastte de grenzen van de menselijke natuur af door zijn eigen vermogen tot zelfopoffering op de proef te stellen. Maar zo werkt het meestal niet bij altruïsme bij mensen. Dat ontstaat uit empathie met anderen die hulp behoeven. Bij empathie draait het juist om het vervagen van de grens tussen onszelf en de ander, wat het verschil tussen zelfzuchtige en onbaatzuchtige motieven uiteraard nogal schimmig maakt." (pag. 42)

"Empathie is vooral een eigenschap van zoogdieren, dus een nog grotere fout was dat grote denkers alle soorten altruïsme gewoon op een hoop gooiden. Je hebt bijen die zich opofferen voor hun korf en je hebt miljoenen slijmzwamcellen die tezamen één groot, slakachtig organisme vormen dat slechts een paar van die cellen in staat stelt zich voort te planten. Een dergelijke opofferingsgezindheid werd gelijkgesteld met iemand die in een ijskoude rivier springt om een ander te redden en met een chimpansee die voedsel deelt met een jengelende wees. Vanuit evolutionair perspectief bezien zijn beide vormen van hulp vergelijkbaar, maar psychologisch gezien zijn ze totaal verschillend. ... Zoogdieren beschikken over een wat ik een 'altruïstische impuls' noem omdat ze reageren op tekenen van leed bij soortgenoten en een drang voelen hun toestand te verbeteren." (pag. 43)

En dan ben ik nog niet op een kwart van het boek. En moet de bonobo, die veel dichter bij de mens staat dan de chimpansee, nog aan de orde komen.
Dit biedt mij meer inzicht in empathie en compassie dan de meeste boeddhistische teksten. De Waal vermeldt trouwens een gesprek met de Dalai Lama die hem hoopvol vraagt of ook de schildpad over empathie beschikt. Niet dus.

Er is trouwens in 2015 een nieuw boek van Frans de Waal uitgekomen: 'EEN TIJD VOOR EMPATHIE - Wat de natuur ons leert over een betere samenleving '. Zie Bol.com
Misschien voor later; ik kan wel aan de gang blijven.

========================================================================

Zin en zinloos: negenentwintig intrigerende stellingen over nihilisme door Chapman

Van sommige teksten van David Chapman begrijp ik niets (veel van z'n Twitter-berichten), van sommige denk ik: dat is niet mijn cup of tea (over tantra bv); maar andere zoals de serie over Boeddhistische ethiek, door hem 'nep'(fraud) genoemd, besproken in m'n blog van 1 nov. , vind ik zeer waardevol.

Nu dit weer: "Reasons to be cheerless, part 3
   For the nihilism section of the book, I’m collecting reasons to think everything is meaningless.
   I’m hoping to get a complete set, so I can address them comprehensively. "
Onderdeel van z'n blog 'Meaningness '

Volgen er 29 stellingen, waarvan ik de eerste en de laatste citeer:
"1.  Sure, some things have a mundane, trivial 'meaning' but nothing is really meaningful
  ...
29. Any argument that something is meaningful would have to justify it in terms of the
     meaningfulness of something else. But this can’t work; either there is an infinite regress,
     or it’s circular, or you come to something whose meaningfulness can’t be justified;"

afgesloten door: "To be explicit: I think each of these is wrong, and intend to explain why."
De argumenten daarvoor komen nog, meldt hij in de rubriek 'Comments '; die wacht ik vol belangstelling af.