Een soort Boeddhistisch Maandblad. De BOS foetsie, het B.Mag ter ziele. Nu het sufferdje (BD) nog. Theses Batchelor. Gaat de vipassana zich opnieuw uitvinden? Wat moeten we toch met religie en een prijsvraag.

Een leraar-arm en een boeddhistisch-media-loos 2016 toegewenst

"Van gezond dualisme is nog nooit iemand slechter geworden"

Van der Staaij (SGP) in het Kamerdebat over de Teevendeal

Een maandblad ?                                                                                                             Detail uit

'Levensboom' van Jantien Jongsma

In  Mei 2015  schreef ik, er mee te stoppen.
Dat gaat ook gebeuren, maar geen cold turkey .
En bovendien kreeg ik van allerlei mensen te horen dat ze m'n teksten zo waardeerden, dat is ook weer zo wat.
De laatste maanden was de productie al steeds beperkter. Soms wel heel lange stukken, niet altijd strak geredigeerd. Maar wel prachtstukken, niet snel verouderend.
Nu nog af en toe wat, eens per maand bijvoorbeeld.
Een soort maandblad met diverse artikelen. Als er hier tenminste nog wat gebeurt, of er Engelstalig een ook voor ons interessante tekst verschijnt. Anders niet. Een proeve.

En anderen dan?

Hier heb ik het alleen over schrijvers of platforms van serieuze artikelen, niet over gebabbel of gebrabbel (BD bv), of de eigen leraar verheerlijkende websites (Zen.nl bv)
* Katinka Hesselink schrijft nog bijna uitsluitend over mindfulness, goeie stukken, daar niet
   van, maar geen boeddhisme. Haar meest recente tekst . En hier  haar andere blog ;
* Hopelijk komt OpenBoeddhisme weer op stoom, over seksueel misbruik, over boeddhisme
   en geld, maar ook over de meer subtiele onwenselijke verering (devotie) voor de leraar;
* Ron Sinnige schrijft nog maar heel weinig, helaas;
* Jules Prast neem ik niet meer serieus, voor mij is hij niet agendasetting ;
* Op de LinkedIn groep 'Boeddhisme in Nederland' gebeurt niets interessants meer;
* SIMsara (drie keer per jaar) is te braaf;
* In Facebook wordt kennelijk soms over boeddhisme geschreven, maar daar wil ik niet op;
* De kwartaalsite van de VvB (nu Varamitra) bevat mengsel van ouwe koek en aardige artikelen;
* De blog van Edel Maex is dan nog een van de aardigste overblijvers; wel erg Zen-nig
   soms, inclusief de ontkenning dat het onderscheid Mahayana-Theravada relevant is.
Ben ik nog iemand vergeten?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Weg met de BOS ! Lang leve Bodhitv ?

Zal Bodhitv dan toch nog, zoals ik voorgesteld heb, uit zijn (haar) as herrijzen? Maar dan los van de bevoogding door de BOS-directrice; en los van het B.D., mag ik hopen.
Waar ik niet gelukkig mee ben is dat het merk 'Bodhitv ' nu op twee manieren gebruikt gaat worden:
* De 'boeddhistische' programma's die KRO-NCRV gaat maken krijgen niet het logo 'BOS'
   (dat wilden de christenen niet) maar 'Bodhitv'.
* En de private website (met geld van de vrienden van de voormalige BOS) Bodhitv 2.0 ook,
   als dat door gaat tenminste, want er is nu pas een werkgroep over aan het nadenken.
Dat is verwarrend en onwenselijk, dat zal KRO-NCRV ook wel vinden. Trouwens, per jaar 23 uur 'boeddhistische' tv voor minder dan een miljoen (7% van € 12 m.), daar geloof ik niets van.

Voor de BOS-Radio eindigt het jaar en dus het leven vrij roemloos.
De redactie van de BOS (en dus niet Bettine Vriesekoop, die wist van niets) verwijderde uit het interview van Bettine met Frank Uyttebroeck diens verwijzing naar Nico Tydeman als leraar die ook grensoverschrijdend gedrag als leraar met een leerlinge heeft gehad. Dit werd ontdekt door Rob Hogendoorn die dat meldde op een Facebook-pagina. De oorspronkelijke versie is hier te horen (en zien) en de gekuiste versie hier .
Het BD meldde het incident ook maar gaat niet kritisch in op de verdediging van de BOS voor deze ingreep: het verwijderen van drie seconden (zolang duurt het uitspreken van de naam 'Nico Tydeman') wordt gebracht als het naar het juiste aantal zendminuten terugbrengen van het interview. En "... de quote [is] eruit gehaald omdat die tot verwarring zou leiden. Onze taak is het om zaken helder uit te leggen, dat was in het interview niet gebeurd. En dat kwam later tot uiting. Tydeman had een relatie met een volwassen vrouw en is in dat opzicht niet te vergelijken met Mettavihari" is m.i. al te doorzichtig Nico Tydeman uit de wind houden net zoals VVD-ers elkaar in de Teevendeal uit de wind probeerden te houden. De BOS heeft immers de afgelopen maanden geen enkele keer aandacht besteed aan 'de zaak Tydeman': te pijnlijk voor hun held.

Overigens werd in deze uitzending van 15 december wel gemeld dat 'boeddhistische' televisie voortaan door KRO-NCRV wordt gemaakt en de Bodhitv wellicht buiten het bestel een herstart krijgt, maar over de BOS-radio geen woord. Geen podcasts dus?

=======================================================================

Over leraren en andere inzichts-mediterenden

Onder 'leraar-arm' versta ik: eerste twee jaar heeft een beginnend beoefenaar een leraar nodig die inleidt in de Dhamma en de techniek van de meditatie. Daarna zijn spirituele vrienden nuttig.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

De wijze waarop de vipassana-gemeenschap
uit haar crises kan komen, gaat op
de wijze van de Baron von Münchhausen

“Een andere keer wilde ik over een moeras heen, dat me aanvankelijk niet zo heel breed bleek. Maar tijdens de sprong ging ik daar anders over denken. Zwevend in de lucht keerde ik weer om, naar waar ik zonet vandaan gekomen was, om een grotere aanloop te nemen.

Niettemin was mijn sprong ook de tweede keer te kort en verdween ik niet ver van de andere oever tot aan de hals in het moeras. Hier had ik onafwendbaar moeten omkomen als ik niet door de kracht van mijn eigen arm mijzelf aan mijn haren, samen met mijn paard, dat ik tussen mijn knieën geklemd hield, er weer uitgetrokken had."

Laat ik maar definitief spreken over 'inzichtsmeditatie' en niet over 'vipassana'.
'De veertien' bestaat niet meer, 'de 6', 'de 7' of 'de 11' ook niet, er zijn mensen die groepen en soms ook retraites begeleiden. Wat mij opviel was hoe sterk de dynamiek in de voormalige groep van 14 invloed heeft gehad op wat (te) makkelijk 'de zwijgcultuur' is genoemd. Een verlammende invloed ook, waarna niemand meer de regie had. Het effect was kwalijk, tragisch en genant.
De gevolgen van het demasqué van Mettavihari worden langzaam zichtbaar; te langzaam naar mijn zin, maar dat is een goede oefening in geduld.
Ik noem er drie, deze (en nog veel meer zaken) zijn aan de orde gekomen in een bijeenkomst van ruim vijftig beoefenaren op 13 december.

Het eerste is dat de gevoeligheid voor (seksueel) misbruik aanmerkelijk is toegenomen en er procedures aan het komen zijn om de kans daarop te verkleinen, voor de kans op het lang doorgaan ervan.
Een aantal sangha's heeft nu ook, na de SIM, een ethische code, bv SanghaMetta
Ik wil aan de code t.a.v. seksueel ongeoorloofd gedrag (de derde van de 'leefregels') een code toevoegen over 'onjuist' zwijgen bij de 4e van de leefregels, het vermijden van onjuist spreken. Niet zwijgen als men ziet dat er in de sangha een (seksuele) relatie leraar-leerling ontstaat.
Beide overigens met als sluitstuk: het externe 'Meldpunt '

Het tweede is dat steeds breder wordt onderkend dat de 'transmissie' als leraar van Mettavihari aan 14 van zijn leerlingen in feite ongeldig is, of dat de huidige leraren zich er niet meer op willen beroepen. De steen waarop het gebouw rustte, is weggetrokken. Mij bevalt dit gebrek aan houvast, deze existentiële leegte wel, al is het wel lastig in een organisatie. Toch biedt het mogelijkheden. Er moet een nieuwe benoemingsprocedure komen, formeel of tamelijk informeel, daar was men nog niet uit (ik ben voorstander van formeel). Rol van de SIM daarin? Ook moet explicieter worden wat de Westerse leraar is: geen 'verlichte' monnik, maar een 'spirituele vriend'.

Hoe Westers moet trouwens de inhoud van de beoefening worden waarvoor ik nu (in mijn fantasie) een organisatie over aan het optuigen ben? Strikte vipassana à la Mahasi (en/of à la Mettavihari hoewel dat volgens Guus Went niet hetzelfde is) of meer inzichtsmeditatie zoals bv in Spirit Rock, IMS en Gaia House gegeven wordt. Ook weer met mijn mening: het laatste.

Het derde is de plaats van de leraar in de organisatie van de sangha. Mogelijk is het model beter (in ieder geval is dat mijn opvatting) dat de leraar niet in het bestuur van de sangha zit maar dat er een overkomst leraar-bestuur wordt gesloten: het Groningse model. Nu zit de leraar nog in een aantal besturen, soms zelfs als voorzitter.

Er komt een volgende bijeenkomst, met een aangevulde voorbereidingsgroep; tijd en vorm is nog niet bekend. Ik heb aangeboden de suggesties in mijn schrijfsels van het afgelopen jaar in de vorm van concrete voorstellen te vertalen. Wat hierboven staat is een samenvatting er van.
Maar mogelijk deelt niet iedereen mijn motto: vertrouwen is goed maar procedures zijn beter.

=======================================================================

In oktober kondigde ik het nieuwe boek van Stephen Batchelor aan, titel After Buddhism

Daarin schreef ik o.a.: Interessant vind ik zijn 'Ten Theses of Secular Dharma ' op pag 321-322.
Een - ik durf de term bijna niet te gebruiken - soort geloofsbelijdenis.

Deze 'theses' zijn nu ook digitaal te vinden op de Website Secular Buddhism . Met de nodige discussie erover, 41 comments inmiddels.
Eén van de meest recente daarvan, om de betekenis aan te geven: 'One big difference between these principles and Luther’s theses is that Luther was mainly concerned with belief, whereas Batchelor is mainly concerned with practice. '

Ik doe een poging, ze te vertalen. Dat viel nog niet mee, Batchelor heeft de eerste versie ervan jaren geleden geschreven en er steeds verder aan geschaafd. Dus elk woord telt.


Tien stellingen van Seculiere Dharma

1. Een seculier boeddhist is iemand die toegewijd is aan de beoefening van de dharma in het belang van uitsluitend deze wereld.

2. De beoefening van de dharma bestaat uit vier taken: het lijden te omarmen, de reactiviteit te laten gaan, tot het staken van de reactiviteit te observeren, en een eenheidvormende manier van leven te cultiveren.

3. Alle mensen, ongeacht geslacht, ras, seksuele geaardheid, handicap, nationaliteit en religie, kunnen deze vier taken beoefenen. Elke persoon, op elk moment, heeft de potentie meer wakker, responsief, en vrij te zijn.

4. De beoefening van de dharma is evenveel gericht op hoe men spreekt, handelt, en werkt in de publieke ruimte áls met hoe men privé spirituele oefeningen doet.

5. De dharma is dienstbaar aan de behoeften van mensen op bepaalde tijden en plaatsen. Elke vorm die de dharma aanneemt is een voorbijgaande menselijke schepping, afhankelijk van de historische, culturele, sociale en economische omstandigheden die het bepaalt.

6. De beoefenaar eert de vormen van dharma-leer die in verschillende tradities zijn doorgegeven, tegelijk zoekend naar een creatieve manier om ze op te voeren op een manier die past bij de wereld zoals die nu is.

7. De gemeenschap van beoefenaren wordt gevormd door autonome personen die elkaar wederzijds ondersteunen in het cultiveren van hun paden.
In dit netwerk van gelijkgezinde individuen, respecteren de leden de gelijkheid van alle leden, tegelijkertijd de specifieke kennis en expertise honorerend die iedere persoon met zich mee brengt.

8. Een beoefenaar streeft naar een ethiek van zorgzaamheid, gebaseerd op empathie, compassie en liefde voor alle wezens die ontstaan zijn op deze aarde.

9. Beoefenaren proberen het structurele geweld van samenlevingen en instellingen te begrijpen en verminderen, alsmede de wortels van het geweld dat zich in zichzelf bevinden.

10. Een beoefenaar van de dharma streeft naar het ontwikkelen van een cultuur van het ontwaken dat zijn inspiratie zowel in boeddhistische als in niet-boeddhistische, religieuze en seculiere bronnen vindt.

=======================================================================

Wat moeten we toch met religie ?

Omdat het een kerstnummer lijkt te worden, lijkt dat me wel een aardige vraag.
Eerst terug naar het artikel van Koert van der Velde als soort samenvatting van z'n boek, in m'n vorige blog behandeld.
Een reactie Edel Maex in de digitale krant op dit artikel, duidelijk geval van distantie nemen: "De Amerikaanse zenleraar Norman Fischer merkte ooit op: 'Religion is evolving under our noses, but we are not noticing it because we are stuck on old forms and old terminologies'. De analyse van Koert van der Velde probeert een nieuw fenomeen als mindfulness op te sluiten in een kooi van oude vormen en terminologieën. Het resultaat is dat hij er compleet naast grijpt en alleen maar een visie op religie zichtbaar maakt waar veel mensen zich zoeken van te emanciperen."

Daar heeft Maex gelijk in en ik begrijp heel goed dat hij de indruk heeft dat iemand hem voor zijn kar wil spannen. Moderne varianten op het Christendom (à la van der Velde die zich niet in deze omschrijving zal herkennen) zijn niet zo zinvol om te construeren. 'Religion is evolving under our noses', dat kan best zo zijn, maar er gebeurt van alles onder onze neus, ook niet-religieuze processen, zonder dat we ons dat realiseren.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Update 20 dec.   Maex heeft z'n kommentaar op van der Velde uitgewerkt in z'n blog,
ook opgenomen in NieuwWij .
Zie voor het vervolg m'n Update 21 dec. bij m'n vorige blog.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Eerlijk gezegd krijg ik steeds een atheïstische reflex als ik hoor dat religie overal is. Maar een ander moment krijg ik een religieuze reflex als ik hoor dat het boeddhisme geen religie is (maar een filosofie, een manier van leven). Voor mij is (het beoefenen van) het boeddhisme, vanuit m'n optiek van ultieme zinloosheid, religieus: een irrationele poging tot zingeving aan het zinloze. Alleen lijkt het me beter de term 'religieus' niet te gebruiken, maar ik kom als alternatief niet veel verder als: het hebben van een zingevings-intentie.
Zie de Bijlage voor een korte beschouwing van Batchelor over het woord 'religious'.

Mijn positie is die van Albert Camus: [Het boek] " 'De mythe van Sisyphus' ... Sisyphus is de sterveling die in opstand kwam tegen de goden en daarvoor de meest ernstige straf denkbaar opgelegd kreeg: zinloosheid. Hij is gedoemd eeuwig een rots de berg op te duwen, te zien hoe deze weer naar beneden rolt en opnieuw te beginnen. Voor Camus is Sisyphus de ultieme absurde held. Hoewel zijn arbeid zwaar, nutteloos en oneindig is, vraagt Camus ons in te beelden dat Sisyphus rustig de berg afloopt, zijn steen achterna. Naar beneden wandelend, wordt hij zich bewust van het absurde van zijn situatie. Precies dit moment van helderheid en inzicht is tragisch en kwellend, maar tegelijkertijd Sisyphus' overwinning. 'We moeten ons Sisyphus als een gelukkig mens voorstellen,' schrijft Camus". Bron: hier

Die atheïstische reflex krijg ik ook, als ik het interview in NieuwWij   “Voedingsbodem voor antireligieuze sentimenten is steeds vruchtbaarder geworden” met Taede Smedes lees.
De (grotendeels door Smedes overgenomen) stelling van de interviewster is dat 'we' steeds vaker antireligieuze geluiden horen. "Het publieke debat lijkt gedomineerd te worden door atheïstische opiniemakers, die religie maar wat graag door het slijk halen – zonder gehinderd te worden door enige kennis van zaken. Waar komt dit vandaan? En moeten religieuze mensen zich zorgen maken? "
Smedes ziet de verharding in de wetenschap/religie discussie als één van de oorzaken voor de toename van antireligieuze sentimenten in onze maatschappij. En die antireligieuze sentimenten betreffen dan islam plus christendom: slachtofferschap van christenen over de rug van moslims vind ik dat. Ik zou wel eens harde onderzoeksfeiten willen zien hoeveel mensen met ongenuanceerde kritiek op de islam tegelijk kritiek op het christendom hebben: een klein percentage denk ik. Het christendom is grotendeel irrelevant in Nederland (in de VS is het wat anders); en wetenschappers doen gewoon hun wetenschaps-ding (of hun therapie-ding zoals mindfulness). Wetenschappers kunnen over zaken buiten hun vakgebied domme dingen zeggen, meer is er niet aan de hand. En wie interesseert zich nu in het creationisme? Helaas is zelfs de interesse van veel mensen (boeddhisten en niet-boeddhisten) in de evolutie-theorie heel klein.

Even was ik van plan het betoog om te draaien en me in atheïstisch slachtofferschap te wentelen zoals soms de door Smedes zo verfoeide Dawkins doet. Maar zover identificeer ik me toch net niet met het atheïsme; en bovendien heb ik geen talent voor slachtofferschap.
Maar als denkoefening dan: misschien wel erger dan antireligiositeit is de anti-atheïsticiteit (een draak van een woord, maar dat is mijn schuld niet). Het atheïsten-bashen vindt voortdurend plaats, ook als ze met heel andere zaken bezig zijn.

Smedes geeft in het interview nog een leuk voorbeeld “Het zijn uitingen van onderbuikgevoelens richting alles wat naar religie riekt. Je ziet het nu ook gebeuren met de discussie rond mindfulness. Koert van der Velde heeft in zijn recente boekje laten zien hoe religieus mindfulness eigenlijk is en ineens wordt mindfulness door menigeen afgeschoten."
Ik heb kritiek op van der Velde's niet-wetenschappelijk onderbouwde stelling dat mindfulness religieus zou zijn. En in Trouw hebben reaguurders zoals altijd veel kritiek op van alles, ook op mindfulness. Wat is het verband, toch niet antireligiositeit?

Smedes sluit als volgt af: "Ik zou hoe dan ook graag zien dat elke religieuze man of vrouw het als zijn of haar taak ziet om zich in het publieke debat te mengen en discussies te nuanceren, vooral om te laten zien dat de heersende stereotypen van geloven niet bestaan. Niet alle gelovigen zijn religieuze fundamentalisten of irrationele creationisten. Daarbij denk ik dat gelovigen zich niet moeten gaan opsluiten in eigen organisaties of eigen politieke partijen. Dan plaats je jezelf in een hokje. Vind je het dan gek dat anderen jou daar vervolgens graag in opsluiten?”
Nog steeds in m'n gedachte-oefening draai ik een paar woorden om:
Ik zou hoe dan ook graag zien dat elke a-religieuze man of vrouw het als zijn of haar taak ziet om zich in het publieke debat te mengen en discussies te nuanceren, vooral om te laten zien dat de heersende stereotypen van niet-geloven niet bestaan. Niet alle niet-gelovigen zijn a-religieuze fundamentalisten ... Daarbij denk ik dat niet-gelovigen ... etc.

Het is mijn discussie niet, ik probeer alleen als boeddhist een beetje in dit mijnenveld tussen religieus en atheïstisch te laveren. Me realiserend dat het overgrote deel van de (Aziatische) boeddhisten zo religieus en zo theïstisch is als de pest.

=======================================================================

Prijsvraag

Wie heeft in 2015 over de boeddhisten gezegd :
" Er is geen gezaghebbend iemand in Nederland
  die er nationaal uitspringt als een boegbeeld.
  Soms zou dat niet verkeerd zijn."

Inzenden voor 1 februari naar jwromeijn@hotmail.com, het enige jurylid.
Prijs is een boek naar keuze uit mijn boekenkast.
Bonus voor een antwoord op de subvraag: zou spreker iemand op het oog hebben?


=======================================================================

Bijlage

Het woord 'religious', zoals benaderd door Stephen Batchelor in 'After Buddhism '

" The wordt 'religious' is notoriously difficult to define. The term has a long and confusing history, and its meaning has shifted and changed over time [Noot: Nongbri]. Here I will use it in two related but distinct senses.
In the first sense, I understand 'religious' to denote our wish to come to terms with or reconcile ourselves to our own birth and death. For many people, religious thoughts and acts are those that engage their deepest, core relationship to the totality of their life and what it means for them. This is what the theologian Paul Tillich called one's "ultimate concern". For Tillich, ultimate concern is the definition of faith, and that about which one is ultimately concerned the definition of God.
In the second sense, I take 'religious' to denote whatever formal means are employed - adherence to sacred texts, submission to the authority of monastics and priests, performance of rites and rituals, participation in spiritual retreats - to articulate, frame, and enact ultimate concerns. Secular critics commonly dismiss religious institutions and beliefs as outdated, dogmatic, repressive, and so on, forgetting about the deep human concerns that they were originally created to address.
One can be religious in the sense of being motivated by ultimate concerns, without ever engaging in any overtly religious behavior, just as one can be religious in the conventional sense merely out of habit or custom, without being driven by an ultimate concern. Those who describe themselves as 'devout atheists' are not entirely joking."    pagina 15