Mei * Getrouwd, boeddhist, (kinderen): wat een thema * Is het concept 'tijd' van Dogen begrijpelijk ? * Wat redactionele en persoonlijke zaken * Nieuws

GETROUWD,  BOEDDHIST  (EN KINDEREN),  WAT  EEN  ONDERWERP !

En waar begin je aan, aan dit onderwerp welteverstaan.
Want als er één thema ideologisch geladen is, is het wel dat van het huwelijk.
En als er één onderwerp is waarmee ik m'n eigen onvolmaaktheid zou kunnen verduidelijken, is het wel dat van mijn huwelijk en ouderschap, maar dat ga ik niet doen.
Meteen maar voor de duidelijkheid: ik hanteer een ruime hedendaagse Nederlandse benadering, ik heb het hier zowel over het wettelijk huwelijk als over andere (tamelijk continue) samenlevingsvormen, zowel dat van vrouw plus man als over homoseksuele relaties.

________________________________

Aanleiding voor deze tekst was de melding in de facebook-groep 'Nederlandse Boeddhisten Netwerk' van het artikel 'The Buddhist Concept of Marriage ' door Ven K Sri Dhammananda.
Hier te vinden . (Achteraf blijkt dit een soort samenvatting van een - ook heel braaf - boek van Dhammananda uit 2005 te zijn: 'A Happy Married Life - A Buddhist Perspective '.)
Nooit te beroerd ergens een mening over te geven, reageerde ik - na lezing van het artikel - met  'Een weinig informatief artikel, ook opiniërend is het onduidelijk.'

Daarop kreeg ik te horen: 'Ach Joop, zou jij dan svp een informatief en opiniërend artikel over dit onderwerp hier willen plaatsen?
Dan zal ik daarna deze link weer verwijderen.    Thx!... '

Die uitdaging nam ik aan, ik plaatste een aantal artikelen, met de opmerking:
'Ik heb gezocht naar artikelen die door een (ervarings)deskundige zijn geschreven, dus niet door een celibatair.
De hamvraag is natuurlijk of de gehechtheden en begeerte waarbij men bij het huwelijk aan denkt, het boeddhistische pad bemoeilijken ... '

De weken hierna ben ik verder gegaan met mijn zoektocht, me realiserend dat ik me in een ideologisch bos rondstruin met dit thema.
De zoektocht werd vergemakkelijkt doordat diverse bronnen (bv Wikipedia) vermelden:
'De boeddhistische visie op het huwelijk beschouwt het huwelijk een seculiere zaak, en als zodanig wordt het niet beschouwd als een sacrament.
Van boeddhisten wordt verwacht dat ze de burgerlijke wetten met betrekking tot het huwelijk, vastgesteld door hun respectieve regeringen, volgen.'

________________________________

Maar het is toch niet overal zo makkelijk: 'Burma passes controversial law on marriage of Buddhist women to non-Buddhists , kunnen we recent in 'Lions Roar'  lezen: boeddhistische vrouwen moeten eerst toestemming krijgen voor ze met een niet-boeddhist mogen trouwen. Hoewel het niet met zoveel woorden in de regeling staat, is dit bedoeld als anti Rohingya Moslims.
Ook het huwelijk kan een gepolitiseerd thema worden.

________________________________

Maar over zo een beladen thema wil ik het helemaal niet hebben. Ik heb een kleine vrij burgerlijke beschouwing in gedachten over de vragen:
* wat zijn de voor- en nadelen van het beoefenen van het boeddhisme van het
   getrouwd zijn met een boeddhist c.q. met een niet-boeddhist.
* wat zijn de voor- en nadelen van het beoefenen van het boeddhisme van het
   hebben van kinderen.
(Mijn positie en dus mogelijk mijn belang: ik ben getrouwd en heb kinderen en kleinkinderen)

________________________________

Zo maar wat gedachten en wat links.
Ongehuwd zijn en kinderloos zijn betekent natuurlijk dat men meer tijd kan steken in de beoefening, en ook makkelijk langdurig (voor bv een retraite) weg kan.
Aan de andere kant: partner en kind bieden in het dagelijks leven veel mogelijkheden tot mindfulness, geduld en omgaan met emoties. En vooral: omgaan met (loslaten van) gehechtheden.

In de Pali Canon wordt de huwelijkse staat wel positief benoemd maar tegelijk wordt het als monnik celibatair door het leven gaan superieur geacht. De sfeer in de Theravada is: het kan als leek maar eigenlijk moet je als monnik je Dhammische pad gaan en arhat proberen te worden.
De discussie daarover wordt vertroebeld door de vrouwvijandigheid en angst voor vrouwen in de monniken-cultuur. Zo worden in wat het handboek voor de Theravada kan worden genoemd, Buddhaghosa's VisuddhiMagga , 'achttien fouten van een klooster' genoemd die in meerderheid neerkomen op: de aanwezigheid van vrouwen (in de buurt).

Verder zou de discussie zuiverder worden als een onderscheid wordt gemaakt tussen
(a) wel of niet celibatair zijn èn
(b) wel of niet in de wereld willen staan inclusief problemen bij het verwerven van levens-
     onderhoud en het dragen van verantwoordelijkheid voor andere mensen(kinderen).

________________________________

Het hele thema zou ik in deze vraag kunnen herdefiniëren:
kan men z'n (m/v) gezin ook als een sangha beschouwen?
Het is verleidelijk daar 'ja' op te beantwoorden maar het lijkt me niet verstandig het zo te zien.
Natuurlijk zijn er overeenkomsten: bij beide is er sprake van onderlinge verbondenheid (als het goed is); bij beide moet de jongere generatie de ouderen los kunnen laten (een gegeven dat niet in alle sangha's bekend is). Maar er zijn verschillen, essentieel is dat het doel van een gezin - economische en geborgenheid biedende eenheid - dan die van een sangha die men een lotgenotengroep (samen op pad) zou kunnen noemen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Verdere bronnen

Eerst een paar korte verwijzingen
Een link die ik heb gevonden, van een mij verder onbekende Jay Forrest:  Buddhist Marriage. Sterk (voor mij: te) positief denkend.

'Buddhist view of marriage '. Opvallend dat dit Wikipedia-lemma heel kort is en ook weinig diepgang vertoont (een citaat van de dalai lama bv. over hoe positief het getrouwd zijn is).

'Essays on Marriage (Companions of Zen Training) , 1999
by Seikan Hasegawa, een uit Japan naar de VS gemigreerde Zen-meester. Te vinden via de site van Amazon. Het is vermoedelijk voor Amerikaanse jongeren met Japanse wortels bedoeld.

________________________________

Al eens genoemd in eerdere blog: '5 Perks of Being Married to a Non-Buddhist ' door Brent Oliver. Hier te lezen; prettig nuchter vergeleken met de meeste bronnen die ik hier verder noem. Hij beschrijft bv de voordelen van het feit dat zijn vrouw geen boeddhist is.
De vijf voordelen van het feit dat zij geen boeddhiste is, in deze liefdesverklaring:
1. She’s on the outside
2. She keeps me grounded
3. She’s doesn’t need no stinkin’ Buddhism
4. She helps focus my practice
5. She thinks this is all hilarious
Voor mij allevijf zeer herkenbaar.

________________________________

'Marriage in the Western Buddhist Order'    Uit 2000
door Subhuti    De WBO, nu (ook in Nederland) genoemd Triratna. Een strenge procedure die ik - om ergernis te voorkomen; het komt op mij nogal neurotisch over - maar onvertaald laat:

" ... This then is the proposal of the Public Preceptors’ College, after consultation with Sangharakshita and members of the College Council. There should be a marriage ceremony in the WBO in the West, in which a vow of sexual fidelity is made, together with a commitment to deepening mutual respect and partnership in raising children. The parties to the ceremony should be a man and a woman, one at least of whom is an Order member and the other at least a Mitra approaching ordination, who either already have a family or intend to start one. Those seeking a marriage ceremony should have the blessings of their Chapters, Kalyana Mitras, and Preceptors or Mitra Convenor, who will then have a duty to help the couple maintain their vows. We are still considering the precise form a wedding ceremony might take and are open to advice. We propose that anyone who is thinking of marrying in this way contacts a Public Preceptor to discuss the matter further. We will work out the procedures and ceremonies as experience unfolds.
We have chosen a quite strict interpretation of what is a Buddhist marriage, since we want to be sure that it is meaningful as the act of individuals fully committed to the spiritual path. We are not offering a mere Buddhist gloss on an ordinary social occasion. ..."

________________________________

Een veel mildere benadering is een ceremonie van de FPMT (de Gelukpa-organisatie waar het Nederlandse Maitreya onderdeel van uit maakt):
' EEN BOEDDHISTISCHE HUWELIJKSCEREMONIE'    Hieruit :
"Een paar woorden over de boeddhistische huwelijken
o Het boeddhisme is een pad van transformatie van iemands innerlijk potentieel
o Het is een pad dat zich toelegt op het dienen van anderen, hen te helpen
    hun potentieel te wekken
o Het huwelijk is het voertuig om het dienen van anderen te oefenen. Het is een oefenterrein.
o Liefde wenst anderen geluk
o Het huwelijk is een gelijke inzet voor het geluk van je partner, in de richting
    van zijn/haar ontwaken.
o Ons innerlijke potentieel wordt ontwikkeld door middel van het nemen van
    uitdagingen, niet alleen door middel van vreugde.
o We hebben mensen nodig om compassie te oefenen
Aangezien het hier te sluiten huwelijk is gewijd in de richting van het geluk van alle levende wezens, zijn de hier aanwezigen te beschouwen als de vertegenwoordigers van alle levende wezens. ..."

________________________________

Nog de beste objectieve en m.i. niet projecterende verhandeling - wel vanuit impliciete Westerse middle class optiek - van huwelijk en boeddhisme komt uit de brochure
'Buddhist Perspectives on Contemporary Religious and Moral Issues '  (2009)  door
Katharine Porter.  Hier te vinden .  Daaruit: 'Chapter 2 - Marriage and the Family'

"Hoofdstuk 2  -  Huwelijk en het gezin ";     inhoudsopgave:
"Boeddhistische attitudes ten opzichte van seks buiten het huwelijk
* Voorhuwelijkse seks
* Overspel
Boeddhistische attitudes ten opzichte van het huwelijk
* Boeddhisten zullen waarschijnlijk als doeleinden van het huwelijk zien ...
Boeddhistische attitudes ten opzichte van het gezinsleven
* Boeddhistische leer over het gezinsleven
* Nuttige citaten
* Boeddhistische opvattingen over het belang van het gezin
Boeddhistische attitudes ten opzichte van scheiding
* De meeste boeddhisten staan scheiden toe, omdat: ...
* Sommige boeddhisten zijn tegen echtscheiding, omdat ..."

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Update 3 mei    "Rules for Pregnant Nuns & Married Monks
In the vast library of books on Buddhism—or on any monastic tradition, for that matter—surely only one contains a chapter entitled “Nuns Who Become Pregnant.” It appears in Shayne Clarke’s Family Matters in Indian Buddhist Monasticisms , an exegesis of rules governing monks’ and nuns’ family relations, contained in the vinayas, or monastic law codes, of early Indian Buddhism. The book may also be unique in that its index directs readers to monastic jurisprudence regarding “self-insemination”; “parents with children on alms rounds”; “making/using dildos”; and “nursing nuns,” and many other topics one usually doesn’t associate with contemplatives. But then part of what makes the vinayas special and distinguishes them from the sutras, or discourses of the Buddha, is that they leave no stone of human behavior unturned. The vinayas are hardly dry, legalistic texts. From the sound of it, in fact, we 21st-century types have nothing on the shenanigans and tangled private lives of the Buddha’s disciples some 2,500 years ago. Clarke, a professor of religious studies at McMaster University in Hamilton, Ontario, has devoted a good part of his career to reconsidering the role of family in early Buddhist monasticism. Much of his work takes aim at a prevailing academic notion that the original sangha members were required to sever all ties with kith and kin, that the Buddha insisted they should be islands unto themselves. For a scholarly book, Family Matters is a romp, detailing many of the rich narratives or “frame-stories” behind each of the hundreds of vinaya rules—the “call,” so to speak, that inspired the “response” that is each of the Buddha’s regulations for monastics. What to do when, say, a nun (who is not supposed to touch a male) gives birth to a baby boy; or when a father ordains only to discover, on his alms round, that the laity are scandalized by the toddler in his arms? "

Bron: Tricycle zomer 2016 . Zie ook Amazon.nl  en H-Review

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Update 7 mei   'Tensions between Families and Religious Institutions '
door  Franz Metcalf & Vanessa Sasson
Te vinden in het  'Journal of Global Buddhism'

Uit de opening: "It has been well noted at this point that Buddhist studies has suffered from a disproportionate emphasis on its idealized ascetic representations. Family life has, as a result, been marginalized (if not entirely ignored).
Recent scholarship has been broadening the conversation, challenging the worldview presented by popular textbook materials such as Walpola Rahula’s What the Buddha Taught. The attempt to sever worldly attachments is certainly a key Buddhist goal, but it is not necessarily the practice around which all Buddhists organize their lives. Family ties have surely always bound Buddhist communities together, regardless of how impermanent those families might be or how easily such ties can lead to dukkha. Placing the spotlight on family life brings these ties and practices into focus.
The articles in this collection do a wonderful job of describing messy moments that arise when families and religious institutions interact. Each article in its own way reminds us that religious communities are filled with families and that these families necessarily contribute to the organization of those communities. To use a classical Buddhist formula, Buddhist institutions and Buddhist families are deeply and inevitably interconnected. They can never be pulled apart into neatly separate categories. Buddhist clerics may function as institutional authorities in certain contexts, but the articles here remind us that clerics do not have their authority handed over to them in a social vacuum. On the contrary, Buddhist institutional power, in its various community settings, is invariably replete with social and familial ties and dynamics. "

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Boeddhistisch ouderschap

Er zijn wat (zelfhulp-achtige) boeken over boeddhistisch moederschap, maar weer niet over vaderschap. Dus die teksten laat ik maar buiten beschouwing.
Voor geïnteresseerden: zelfs Nederlandstalig over moederschap, bv 'Boeddhisme voor moeders ' van Sarah Napthali en 'Zen mama ' van Karen Maezen Miller.

Ik ken geen boeken, maar alleen een korte tekst over vaderschap, van Bodhitv vóór 2016
En een podcast van de hierboven ook genoemde Jay Forrest over kinderen opvoeden als boeddhist:
Buddhist Parenting

Toch is dit thema speciaal interessant omdat het opvallend is dat de meeste boeddhistische leraren, zelfs de gehuwden, geen kinderen hebben. Terwijl dat wel van pas komt om echt te weten wat samsara is. Misschien komt dit ook doordat veel van deze leraren op latere leeftijd trouwen met een veel jongere leerlinge.
Anders gezegd: zelf kinderen hebben (gehad) is leerzaam voor een leraar; altijd alleen maar met de Dharma en met het leraarschap bezig zijn is wel een heel smalle levenservaring en daarmee beperking voor het omgaan met een beginnend mediterende.
(Zoals bekend heeft een gevorderd mediterende in mijn opvatting geen leraar meer nodig).

Er zijn leraren-vaders die hun zoon tot hun opvolger als leraar klaarmaken en benoemen. Voor mij als Westerling oninvoelbaar en onwenselijk.
Zelfs is het de vraag of het wenselijk is om als Westerse op (jong)volwassen leeftijd zelfbekerend boeddhist te proberen, ook een boeddhist van je kind te maken. Ik heb het in ieder geval niet gedaan en zie het ook nauwelijks om me heen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Echtscheiden en andere vormen van uit elkaar gaan

Scheiden. Ook dat komt voor onder boeddhisten of bij relaties waarvan één van de twee boeddhist is.
En denk maar niet dat het dan wel makkelijk is.

A.  Eerst de opvattingen van 'het' boeddhisme over dit fenomeen.

Uit genoemde brochure van Porter: "Boeddhistische attitudes ten opzichte van scheiding
De meeste boeddhisten staan scheiden toe, omdat:
􀂃 De Boeddha echtscheiding niet verbiedt.
􀂃 Boeddhisten het huwelijk beschouwen een contract en contracten
    kunnen worden beëindigd, zodat de echtscheiding aanvaardbaar is.
􀂃 Als een echtgenoot een van de Vijf Voorschriften heeft gebroken, bijvoorbeeld
    door het plegen van overspel (seksueel wangedrag),
    beschouwen sommige boeddhisten echtscheiding aanvaardbaar.
􀂃 Samenleven in haat en tweedracht zal waarschijnlijk negatieve gevolgen hebben voor
    alle betrokkenen, zodat de echtscheiding een meer mededogende optie zou kunnen zijn.
􀂃 Boeddhisme gaat over het overwinnen van lijden en het niet vastklampen aan situaties die
    lijden veroorzaken, zodat scheiden de voorkeur kan krijgen boven het samen ongelukkig zijn.
Sommige boeddhisten zijn tegen echtscheiding omdat:
􀂃 Boeddhisten zien het huwelijk als een contract tussen twee mensen die een verbintenis
    tot elkaar hebben gemaakt, zodat een huwelijk, idealiter, voor het leven hoort te zijn.
􀂃 Boeddhisten moet de metta (liefdevolle vriendelijkheid) en karuna (mededogen)
    beoefenen in de richting van hun man of vrouw en dus zou echtscheiding niet nodig zijn.
􀂃 Scheiding breekt families en de veroorzaakt lijden.
􀂃 Ze worden beïnvloed door de cultuur en de attitudes van het land waarin ze wonen. "

B.  Dan de vraag hoe er mee om te gaan. Ook hier voornamelijk Amerikaanse literatuur.

Bekend is het boek van Pema Chodron over haar traumatische scheiding, Als je wereld instort
Uit de Samenvatting in Bol.com : "De auteur geeft maar één advies: daal af in je verdriet. Want juist daarin ligt de sleutel tot geluk. Zie de realiteit onder ogen en misleid jezelf niet, want dat is de bron van het lijden. Door niet te vluchten voor wat je dwarszit, zal het lijden vanzelf verdwijnen. Dan ontdek je, midden in de chaos, onverwoestbare liefde en waarheid. Met behulp van Chödröns heldere adviezen leer je moeilijke tijden en pijnlijke emoties gebruiken als sleutel tot wijsheid, zelfkennis en innerlijke vrede. "

'Storms Can't Hurt the Sky: A Buddhist Path Through Divorce ' . In  dit boek  "Gabriel Cohen bravely delves into his personal experience-along with insights from Buddhist masters, parables, humor, social science studies, and interviews with other divorcés-to provide a practical and very helpful guide to surviving the pain of any break-up. Focusing on the emotions most common in the dissolution of a relationship-anger, resentment, loss, and grief-Storms Can’t Hurt the Sky shows how thinking about these feelings in surprisingly different ways can lead to a radically better experience. This compulsively readable book offers sound advice and much-needed empathy for anyone dealing with a break-up. "
Zie ook een interview met Cohen in 'Lion's Roar '

'Zes boeddhistische lessen die kunnen helpen bij het verzachten van de pijn
  bij een scheiding '   door  Andra Brosh
"Iedereen die door een proces van scheiding is gegaan, weet heel goed dat het de slechtste kanten van het zelf kan oproepen. Echtscheiding wordt consequent geassocieerd met de strijd, negativiteit, slecht gedrag, en een gevoel van verlies van integriteit. Dit is volkomen begrijpelijk, omdat de beleving van echtscheiding zo vaak een beroep doet op gevoelens van angst, schaam-te, woede en wrok. Als een huwelijk eindigt, komen deze gevreesde emotionele toestanden ongecontroleerd aan de oppervlak zonder waarschuwing of zelfs zonder zich er bewust van te zijn. Leren om deze onaanvaardbare toestanden te managen, is een cruciaal aspect van de overgang door een echtscheiding met integriteit en een intacte gevoel van eigenwaarde.
Aangezien scheiding zo'n intense toestand van lijden genereert, lijkt het logisch zich te wenden tot de leer van de Boeddha voor hulp bij deze pijnlijke levens-overgang naar een kans om te leren en groeien. Toevallig komen de Boeddha's wijsheid en de leer van het boeddhisme voort uit de teleurstelling bij de jonge prins Siddhartha, toen de realiteit van de pijn en het lijden in de wereld het perfecte beeld wereld dat zijn vader hem had proberen te geven, werd verbrijzeld. Dat is niet al te verschillend van de illusie die we voor onszelf creëren met nog steeds blijven dromen van het huwelijk èn de harde realiteit die wordt geleverd met een echtscheiding. ...
Hier zijn zes boeddhistische lessen die u kunnen helpen open blijven, en uw lijden te verminderen, terwijl je de overgang van de echtscheiding probeert te managen:
* Gehechtheden ...
* Compassie ...
* Karma ...
* Mindfulness ...
* Aversies ...
* Vergankelijkheid ... "
In Bijlage 1 worden deze zes 'teachings' bijna volledig (onvertaald) weergegeven.


Tenslotte nog een speciale casus: het gezin verlaten om monnik of non te worden. Vooral opvallend wanneer de man of vrouw nog verantwoordelijkheid draagt voor jonge kinderen.
De historische Boeddha, Siddarta Gautama, deed het zelf, volgens de teksten; en niet elke (Westerse) boeddhist vindt dat een goed voorbeeld.  Katinka Hesselink  ziet het positiever.
Het motief is duidelijk (idealiter): het transcendente doel - Nibbana - is belangrijker dan het wereldse, inclusief wereldse normen en waarden.
Ook nu vindt dat nog plaats; ik heb daar - als er kinderen bij betrokken zijn - ethische twijfel bij.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Overigens: de link op facebook is nog niet verwijderd.

=======================================================================

DE TIJD , MOMENT  EN/OF  STROMEND,  BIJ  DOGEN

In het April-nummer van dit nog steeds maar uitkomende maandblad schreef ik over boeddhisme en de filosofie van de tijd. Dus ook over het contempleren wat 'tijd' is.
Daarin hoort ook aandacht voor het artikel Uji van Dogen, te vertalen als bv 'Zijn-tijd '.
Meestal zijn het alleen Zen-beoefenaren en -geleerden die zich met het interpreteren van Dogen (13e eeuws Japans monnik) bezig houden. Maar omdat ook Zen-beoefenaren vrijelijk uitspraken doen over de Pali Canon, kan het omgekeerd ook wel, zo dacht ik. Tegelijk toegevend dat ik het grootste deel van wat Dogen heeft geschreven niet begrijp of onjuist vind (over BoeddhaNatuur bijvoorbeeld).
Het gaat 'maar' om zeven bladzijden, ik maak gebruik van de vertaling door Boudewijn Koole in zijn boek 'Dogen Kigen: De schatkamer van het oog van de ware leer - Selectie uit de Shobogenzo '
Hieronder de zeven moeilijke pagina's, zonder notenapparaat.



Er is veel over dit traktaat geschreven. Ik beperk me tot het artikel
'THE EXISTENTIAL MOMENT: REREADING DOGEN’S THEORY OF TIME '
door Rein Raud
Een samenvatting in de vorm van drie citaten uit het artikel van Raud, met wat kommentaar van mijn kant. In Bijlage 2 , hieronder, de vertaling van Raud van de sleutelpassages uit Dogen's Uji die ik wegens de moeilijkheidsgraad niet in het Nederlands heb durven te vertalen.

Dogen houdt zich zoals velen voor hem en velen na hem hier bezig met het raadsel 'tijd'. Dat Dogen daarbij ook Zen-beoefenaar is, is misschien van betekenis bij zijn interpretatie maar misschien ook niet.
Raud heeft het over de dubbele betekenis, de twee aspecten, van tijd: enerzijds het momentane benadrukkend en anderszijds het lopen van de tijd; in het Engels the momentary c.q. the durational.
De Engelse sleutelterm 'durational ' in betoog van Raud vind ik lastig te vertalen; hij bedoelt duur of tijd in de zin van tijdsduur; het meest adekwaat vind ik nog 'het verstrijken van de tijd betreffend ', samengevat als 'tijdsduur '.

In een context van Zen-niet-weten en uitleg d.m.v. paradoxen (bv "Zijn-tijd heeft de eigenschap van voorbij stromen zonder voorbij stromen") heeft Dogen het over voortdurende spanningsveld van deze twee aspecten.

"Eigenlijk zouden kunnen zeggen dat twee registers van het zijn van in het Aristotelische model overeen komen met de twee niveaus van de waarheid geponeerd door Nagarjuna - het 'ultieme' (dimensieloos en ontoegankelijk voor linguïstische conceptualisering) en de 'gedeelde'  (waarheid-relaties waarmee grip te krijgen is op de conventioneel geconceptualiseerde wereld).
Terwijl in geen enkele filosofische cultuur één van beide zijden volledig buiten beschouwd blijft, is het toch duidelijk dat de meer operationele 'gedeelde' waarheid de voorkeur van de meeste westerse stromingen heeft, terwijl de boeddhistische filosofie de voorkeur geeft aan het minder toegankelijke 'ultieme' als uitgangspunt.
Mijn lezing van Dogen is gebaseerd op de veronderstelling dat het deze splitsing overwinnen - net zoals voor hem Tendai heeft gedaan - een van zijn belangrijkste doelstellingen en zorgen is; en dat zijn theorie ontologisch gegrond moet zijn op de convergentie van de twee registers van het zijn: het momentane en de tijdsduur. ..."

In alle bescheidenheid: dat boeddhistische filosofie de voorkeur geeft aan 'het ultieme' als uitgangspunt, boven het conceptuele, is m.i. een slordigheid (en meer) van Raud. Ze worden vaak naast elkaar gezet, onverbreekbaar verbonden; en sommigen (bv Kalupahana) moeten niet veel van 'het ultieme' hebben omdat daar nogal hindoeïstische invloed uit spreekt. Bovendien is de verhouding tussen de twee in de Abhidhamma bepaald wat anders dan bij Nagarjuna.
Degene die in dit thema geïnteresseerd is, leze pag 128-137 van Stephen Batchelor's After Buddhism. Conclusie: "If the Buddhist tradition had not adopted the doctrine of two truths, it is unlikely that any of these problems would have occured. There would have been no need either for the pronouncements of the Heart Sutra or the hairsplitting ruminations of learned geshes. ...
It is still possible to recover a pre-orthodox dharma, one that existed prior to the doctrine of the two truths, and build upon that foundation an adequate ethical, contemplative, and philosophical practice that would optimize human flourishing in a secular age."

Terug naar Raud (in mijn vertaling): "Tijd is, in de tekst van Dogen, een van die cluster-concepten die balanceert tussen de betekenissen van de kortstondige tijd en de tijdsduur en verwijst niet alleen naar de meetbare dimensie van de tijd die wordt geïmpliceerd door de definitie van Aristoteles. Integendeel, ik hoop ... aan te tonen dat in een bepaalde terminologische zin, de dominantie het concept kantelt naar de zijde van het momentane. Dit is ook meer in lijn met een aantal van de verklaringen van Dogen's over het onderwerp.   ... "

"Conclusie
Ik hoop te hebben aangetoond dat ons begrip van Dogen's tijd-theorie veel te winnen heeft als we het idee verlaten dat het concept van de tijd, voor hem, vooral 'tijdsduur' is.
Door het begrip Uji uit te leggen als een 'existentieel moment', dat is in tegenstelling staat tot meetbare en deelbare tijd, krijgen we veel meer lucide lezingen van vele belangrijke passages van het traktaat en ontsnappen aan tegenstrijdigheden met veel centrale boeddhistische posities (zoals het ontbreken van zelf-aard in de dingen).
... Verder maakt deze lezing een innovatieve behandeling van het concept van het zelf mogelijk, zoals uiteengezet in het traktaat: we kunnen het zelf zien als een actieve openbaarheid van een bestaand verschijnsel naar de omringende wereld, waarmee het zich kan identificeren door een onderlinge relatie met andere bestaande verschijnselen binnen het existentiële ogenblik. Dit alles is onmogelijk of in ieder geval moeilijk zolang wij Uji interpreteren als een soort tijdsduur, een tijdsverloop dat afzonderlijk inherent is aan elk bestaand [ding]."

Of de vertaling van Raud - hier opgenomen in bijlage 2 - met nadruk op het momentane in plaats van het verstrijken van de tijd beter is dan de bestaande kan ik niet overzien. Wel vind ik het zeer waardevol dat hij de nadruk vestigt op dit onderscheid. Persoonlijk ben ik niet zo gelukkig met de overwegend of-of benadering van Raud (die ziet de balanceer-act van Dogen wel maar identificeert zich m.i. met de momentane kant). Ik kies voor en-en.
Maar misschien bedoelde Dogen wel nog iets anders. Misschien had hij een glimp gezien van het bestaan van de tweede tijds-dimensie zoals ik die in m'n vorige blog aanduidde.
Ik weet het, het is tegen de metafysica aanzittende speculatie maar ik speel al jaren met dit idee van twee orthogonale ( ┴ ) tijdsdimensies


========================================================================

Wat redactionele en persoonlijke zaken.   Nieuws

Volgende maand mogelijk geen maandblad, dan lig ik in het ziekenhuis. Aanleiding om het nog eens over het begrip crisis te hebben, waar de vipassana-gemeenschap in Nederland zo slecht mee om kan gaan. Mijn crisis is dat m'n gezondheid achteruit is gegaan waardoor het oud worden niet geleidelijk maar nu met een sprong is verlopen (deels mogelijk reparabel, dank u). De kunst is nu deze crisis onder ogen te zien, zich realiserend dat
'het nooit meer zal worden zoals het geweest is'.  Met mijn vitaliteit in mijn geval en
met de zorgeloze leraren-yogi's structuur in het geval van de vipassana-gemeenschap.
Een voordeel van m'n hartprobleem dit moment is dat ik me nu even geen zorgen maak m'n leven in Alzheimer te eindigen.

________________________________

Zoals bekend heb ik veel op het BoeddhistischDagblad aan te merken, maar de discussie over ‘Retraitecentra worden wel steeds duurder ...’ ( gestart 16 april ) kan ik zeer waarderen. Bijv. deze reactie, "...Er is sprake van een qua kosten door- en dolgedraaide retraitemachine, waarvan gezegd wordt dat die normaal is." En niet alleen qua kosten zou ik er aan toe willen voegen. Ook  deze  mag er zijn. Trouwens, ook  de Nibbana-discussie  over een artikel van Edel Maex.

________________________________

Vraagje: moeten wij iemand die schrijft  "Waar het mij wel om gaat is de groteske manier waarop de auteur van het boek zwelgt in enormiteiten waarop vanuit vele invalshoeken kritiek mogelijk is ", serieus nemen? Het artikel is onoprecht.
Speciaal t.b.v Prast twee teksten van echte Boeddhologen over het glibberige concept 'Mahayana': door Jonathan Silk en door mijn voorbeeld-blogger Jayarava

________________________________

Het Meldpunt Seksueel Misbruik Boeddhistische Gemeenschap (Meldpunt BG) ontving de eerste vijf maanden na de opening zes meldingen over seksueel misbruik of seksueel grensoverschrijdend gedrag door boeddhistische geestelijken. Enkele daarvan betreffen nieuwe, nog onbekende gevallen. Omdat deze meldingen te makkelijk naar individuele melders te herleiden zijn, doet Meldpunt BG hierover geen inhoudelijke mededelingen. Deze bekendmaking door Meldpunt BG viel samen met het nieuws dat de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) haar eigen landelijke vertrouwenspersonen wil aanwijzen. Woordvoerder Talinay Strehl (Meldpunt BG) reageert afwijzend op de rol die de BUN zichzelf als veronderstelde samenwerkingspartner van het meldpunt toedicht. Strehl onderstreept het onafhankelijke en vertrouwelijke karakter van de hulpverlening door Meldpunt BG.
Lees HIER verder

=======================================================================

Bijlage 1

Six Buddhist Teachings Can Help Soothe the Pain of Divorce   door  Andra Brosh

“Pain is inevitable in life, but suffering is optional.” —The Buddha

Anyone who has been through a divorce knows very well that it can invoke the worst parts of the self. Divorce is consistently associated with contention, negativity, bad behavior, and a sense of loss of integrity. This is completely understandable, since the ex perience of divorce so often invokes feelings of fear, shame, anger, and resentment. When a marriage ends, these dreaded emotional states uncontrollably surface without warning or even awareness. Learning to manage these intolerable states of being is a crucial aspect of transitioning through divorce with integrity and an intact sense of self.
Since divorce generates such an intense state of suffering, it seems logical to turn to the teachings of the Buddha to help turn this painful life transition into an opportunity for learning and growth. ... [T]he illusion we create for ourselves with the ever-after dreams of marriage and the harsh reality that comes with divorce. ...

Here are six Buddhist teachings that can help you remain open, and reduce your suffering, as you manage the transition of divorce:

Attachments
When divorce strikes, the past, present, and future are all up for grabs. Everything you thought you knew to be true is now in question. In the face of ambiguity and uncertainty, your instinct will be to grasp at what you know and once had, but according to the Buddha these attachments create suffering. Learning to release your attachments to any particular outcomes in the past, present, or future will lead to a more peaceful existence. Trying to control things only invokes feelings of frustration because most of the things you are dealing with are completely out of your control. When you grasp and cling to what you think you “know,” you are creating unnecessary suffering.

Compassion
The Buddha recognizes that while it might be relatively easy to generate compassion for friends and loved ones, it is extremely difficult to have compassion for someone we dislike or who has mistreated us in some way. While the tendency might be to avoid this person (most likely an ex), the Buddha would see this person as the heart of his spiritual practice, a challenge to develop positive qualities. ... 
Compassion is fostered by remaining connected, no matter how painful it may be. Maintaining compassion through divorce is a feat, but it will ensure that your loving nature remains intact.

Karma
The law of karma is the universal principle of actions and reactions or causes and effects. Everything you do or say in your daily life is the cause of your own suffering or your own happiness. ...  While you may feel like a victim of your divorce, karma is your key to taking responsibility for what comes in and out of your world. ...  
Once you take responsibility for your actions, you can actively change your karma, and ultimately your present and future circumstances.

Mindfulness
Mindfulness is the capacity to remain in the present moment. It is the ability to pay attention and to become aware of the intention behind what we do. The Buddha would recommend that you utilize the clarity that mindfulness brings to stop clinging to the past and the future, to live presently in the here and now. ...  Mindfulness and its nonjudging, respectful awareness can help you to respond and to gain perspective, balance, and freedom. Stepping back and being an observer of events provides the greatest opportunity for acting with complete integrity and honor.

Aversion
One of the most fundamental teachings of the Buddha is that pain is an unavoidable part of the natural world, and suffering is our reaction to the inevitable pain of life. Divorce is one of those unavoidably painful life experiences, but as the Buddha would attest, it doesn’t have to involve suffering. Like touching a hot stove, our first reaction to pain is to move away. Our aversion to the pain creates more suffering and reduces the opportunity to heal. Suffering is directly related to resisting the reality of what you are dealing with. Instead, the Buddha would suggest doing what you can to restore balance, to let things take their course. Complete avoidance will only prolong the pain.

Impermanence
In Buddhism, impermanence is referred to as Anicca— the truth of impermanence. It is the belief that all of our experiences are constantly changing, and that nothing is permanent. One of the greatest causes of pain during divorce is the feeling that things will never be the same, and that what you feel now will last forever. The Buddha would apply the wisdom of Anicca to maintain a sense of calm and perspective through the grief and loss of divorce. Remembering that nothing in life is permanent will help you to not feel bogged down or to lose yourself in what feels like an eternal experience of pain and discomfort.

Bron: Andra Brosh     Licht ingekort

========================================================================

Bijlage 2

Vertaling door Raud van sleutelpassages over 'time' uit Dogen's Uji

I   The so-called “existential moment” means that each moment is in itself an existence and that all existences are momentary. The “golden body of the Buddha” is a moment, and because it is momentary it has its moment of ethereal glow. You should study this in the context of the twelve hours of the present. The “three heads and eight shoulders of an asura” are just a moment, and because of this momentariness, they are such during the twelve hours of the present. The twelve hours have length and distance, shortness and proximity, and even if you are not conscious of their measure, you still call this system “the twelve hours.” Because the marks of their going and coming are clear, people do not doubt them, but even if they do not doubt them, it is not the same as understanding them.
Even if sentient beings do not make it a general principle to doubt every thing and every
event that they do not initially understand, it does not follow that they necessarily agree
with everything before they start doubting it. Their doubts are no more than fleeting
moments as well.

II   The I unfolds and becomes the world in its entirety, and one should see that all beings, all
things constitute moments in this entirety of the world. Just as different things do not
i nterfere with each other, different moments do not interfere with each other either. This
is why the mind arises in the same moment, the moment arises in the same mind. And it
is the same with the practice and attaining the way. When the I unfolds, it sees itself as
“me.” The principle that the self is momentary works in the same way.

III   Because of how suchness is, there are myriad forms and hundreds of blades of grass in the
entirety of space, but you should also realize that the entirety of space is within each
single blade of grass, each single form. The perception of this oscillating interdependence
is the beginning of religious practice. When you have arrived in the field of suchness,
there are singular blades of grass, singular forms; there is rational grasping and nonrational
grasping of forms, rational grasping and non-rational grasping of blades of grass.
Because they are nothing else than precisely present moments of suchness, each existential
moment is the entirety of time; existing blades of grass, existing forms, are all m oments
together. In this time of all moments, there is the entirety of existence, the entirety of the
world. Look — is it or isn’t it the entirety of existence, the entirety of the world that is thus
dripping through the fleeting moment of the present?

IV   However, an ordinary man who has not studied the Buddhist teaching has such views on
time that on hearing the word “existential moment,” he thinks: “At one moment someone
was an asura, at another moment he was a Buddha. This is just like crossing a river, passing
a mountain. Even if the mountain and the river continue to exist, I have passed them;
my place is now in this jewel palace and vermilion tower. I and the mountains-rivers are
like heaven and earth to each other.”
Yet there is more to this principle than just such thoughts. At the mentioned moments of
climbing the mountain or crossing the river, there was also an I, and there had to be the
moment of the I. Whenever there is an I, the momentariness is unavoidable. If a moment
is not just a sign of the transition, then the moment of climbing the mountain is the immediate
present of the existential moment. If a moment fully contains all the signs of the
transition, then the immediate present of the existential moment is there for me. This is the
existential moment. The moment of climbing the mountain and crossing the river, the moment
of palace-tower, does it not swallow them up and spit them out [simultaneously]?

V   The asura is a moment of yesterday, the Buddha is a moment of today. However, the principle
of distinguishing between yesterday and today is the same thing one realizes at the
time when, having gone directly to the mountains, one gazes at the thousands, the myriads
of peaks in a range — nothing has gone by. The asura is one that completes its whole
duration within my existential moment, and although he appears to be somewhere else,
he is my immediate present. The Buddha is one that completes its whole duration within
my existential moment, and although he appears to be someplace else, he is my immediate
present.

VI   This being so, the pines are momentary and the bamboos are momentary as well. You
should not conceptualize a moment as something that flies by, nor study “flying by”
merely as the capacity of a moment. If moments could be fully defined by the capacity to
fly by, there would be gaps between them. If you do not accept the discourse of the existential
moment, this is because you are concentrating on what is already past. To sum it
up: the entirety of existences in the entirety of the world are particular moments that follow
each other. Because they are existential moments, they are also the moments of my
existence.

VII   The existential moment has the quality of shifting. It shifts from what we call “today” into
“tomorrow,” it shifts from “today” into “yesterday,” and from “yesterday” into “today” in
turn. It shifts from “today” into “today,” it shifts from “tomorrow” into “tomorrow.” This is
because shifting is the quality of the momentary. The moments of the past and the present
do not pile on each other nor do they line up side by side.

VIII   If you judge the moments only as something passing by, you will not understand them as
incomplete. Although understanding is momentary, there is no cause that would lead it
elsewhere. There is not a single being who has seen through the existential moment of the
dharma-configuration by considering it as going and coming.

IX   You should not conceptualize the phenomenon of shifting as the wind and the rain moving
from East to West. Nothing in the entire world is ever without movement, is ever
without advancing or receding — it is always in shift. This shift is like “spring,” for instance.
Spring can have a multitude of appearances, and we call them “shifting.” But you should
realize that they shift without involving any external thing [“shifter”]. In this example, the
shift of spring necessarily makes spring shift. Shifting is not in spring, but because it is the
shift of spring, this is how the shift becomes the Way now that spring is here.

Bron: Rein Raud