Eenzaamheid kan je leren

Onderstaand artikel heb ik een week geleden aan de redactie van NieuwWij aangeboden, met het voorstel het op hun website te publiceren.


Eenzaamheid kan je leren, en oefenen

Juist in deze decembermaand verschijnen er vaak empathische artikelen in kranten, tijdschriften of tv-programma's.
De strekking van deze artikelen is vaak dat we medeleven moeten hebben met mensen die eenzaam zijn, en dat ze geholpen moeten worden zodat ze, net als 'gewone mensen' niet eenzaam, dat is alleen, de feestdagen doorbrengen.
Eenzaamheid is iets ergs en dient vermeden te worden, en de eenzame dient geholpen te worden; dat is de algemene strekking van deze beschouwingen en praktische oplossing van het probleem 'eenzaamheid'.

Ik zal de ernst van deze benadering niet willen ontkennen maar zou toch een andere dimensie aan het eenzaamheids- gesprek willen toevoegen. Vanuit de gedachte dat eenzaam zijn ook iets positiefs kan zijn, wil ik uitwerken dat dit getraind en geleerd moet worden, niet in een paar weken maar in zekere zin levenslang.

Af en toe alleen zijn, af en toe je vervelen omdat er geen vriendjes of vriendinnen voorhanden zijn, kan heel leerzaam zijn
Af en toe alleen aan een tafeltje in een restaurant zitten - we springen een paar jaar over - is niet zielig maar een rolmodel voor obligaat aanwezige stelletjes. Niet doen alsof je op iemand wacht maar gewoon, bewust, eenzaam zitten te eten.
Datzelfde geldt voor speciale gebeurtenissen zoals met vakantie gaan, een feestdag thuis doorbrengen, etc.
Niet vluchten in de te telefoon maar uitgebreid een boek lezen, nieuwsgierig naar mensen om je heen kijken daar is niets mis mee.
En vooral, in heel deze levenslange training, reflecteer op wat je ervaart. Inclusief het nietsdoen en het ervaren van de leegte.
Ik heb dit in ieder geval veel beoefend, en heb er nu, oud geworden, profijt van.

Alleen ben ik niet in deze - laatste - levensfase van me. Familie en vrienden zie ik elke week, soms elke dag.
Echter, zij hebben niet aangezegd gekregen, binnenkort te sterven. Ik wel, en dat creëert een speciaal soort eenzaamheid, die ik nu beoefen: reflectie op de kloof tussen de nog-levenden en de bijna-niet-meer-levende.

-----------------------

In februari verschijnt van de agnostisch boeddhist Stephen Batchelor het boek 'The Art of Solitude '. Hierin is eenzaamheid (solitude) een spiritueel en filosofisch thema.
Conclusie: "In een hyperverbonden wereld die tegelijkertijd wordt geplaagd door sociaal isolement, laat dit boek zien hoe je kunt genieten van de onontkoombare eenzaamheid die in het hart van het menselijk leven ligt. "

Dit voor wat betreft de positieve (en leerbare) dimensie van eenzaamheid.
Die is er; maar ook is er de negatieve, (de wanhopige) dimensie.
Een paradox door Batchelor in een lezing geformuleerd, verbindt deze twee dimensies: "Eenzaamheid is een prachtig ding; maar je hebt iemand nodig om te vertellen dat het zo prachtig is."