Nederlandse boeken over boeddhisme

Een speciaal boekennummer. Met alleen Nederlandse boeken.
Dit is een belangrijke beperking omdat in m’n zoektocht (hieronder beschreven) het aantal Engelse boeken het tienvoudige van het aantal Nederlandse blijkt te zijn.
Maar toch: genoeg om te lezen.

Alleen kwantitatief
Een tweede beperking is dat ik hier alleen kwantitatief kijk, naar aantallen boeken, en in lichte mate met thematische onderverdeling.
Ergens in de komende weken/maanden zal ik meer kwalitatief zijn, informatie over de inhoud en een (subjectief) oordeel over de boeddhistische kwaliteit van een aantal boeken geven. Ik heb nog wat te lezen.
Een ¨paar besprekingen kondig ik vast aan, en geef een impressie van hoe ze kunnen uitpakken.

Een onderzoekje
Boeken kan je natuurlijk het best kopen bij een lokale boekwinkel.
Maar soms is bestellen via internet makkelijker. Ik doe dat soms bij Bol.com en soms bij de (Amerikaanse) Amazon.com. Soms zoek ik alleen op hun websites en ga dan naar m´n boekwinkel kopen/bestellen.
Onderstaand overzicht hebt ik via de uitgebreide zoekfuncties en verfijningen van Bol.com gemaakt
Verder alleen nieuwe boeken, de tweedehandse heb ik er uit gelaten; wel is er een toenemend aantal e-boeken.

Voor wie dit zelf ook wil doen: Voer tamelijk boven het resultaat van Bol links van het woord ZOEKEN een woord intypen; en vervolg in de rubrieken links met verdere verfijningen.

Er is één beperking. Er kan met de zoekfuncties geen onderscheid gemaakt worden tussen vertaalde en origineel in het Nederlands geschreven boeken.
Gelukkig kan ik, titel en namen van auteurs lezend, wel bijna altijd bepalen of een boek origineel Nederlands is of niet. Een groot deel van de honderden titels doorlopend denk ik dat
zeker driekwart van de ‘Nederlandse’ boeken vertaald is en dus alleen NederlandsTALIG; en grotendeels vertaald uit het Engels.
(Zelf heb ik de laatste jaren de tendens liever de originele Engelstalige versie te lezen, maar ik ben niet maatgevend)


Er zijn 153 nieuwe boeken verschenen met het woord ‘boeddhisme’ in de titel; per jaar:
2011(18) 2010(26) 2009(13) 2008(15) 2007(9) 2006(9) 2005(10)
2004( 6) 2003( 5) 2002 of eerder(42) Na 2000(134) Jaren '90(19)

En 86 met het woord ‘Boeddha’:
2011(17) 2010(16) 2009(7) 2008(8) 2007(8) 2006(10) 2005(3)
2004( 1) 2003( 3) 2002 of eerder(13) Na 2000(85) Jaren '90(2)

Met het woord “dharma” 13, opvallend genoeg weinig in de laatste jaren (met ´dhamma´ geen)

Zowel met het woord ‘meditatie’ als met het woord ‘zen’ in de (ondertitel) zijn vele honderden boeken verschenen, bij elkaar wel duizend:
met het woord ‘meditatie’is er een geleidelijke groei is het aantal in de loop der jaren;
met het woord ‘zen’ is er een zeer sterke (bijna exponentieel te noemen) groei in de jaren te zien.
Bij het precieser lezen van de titels blijkt een groot deel daarvan echt niets met het boeddhisme of de beoefening ervan te maken te hebben.
‘Meditatie’ kent een verfijning in categorieën. Eerst kies ik de beperking tot ‘Religie’, met als verdere onderverdeling: Bijbels(2) Esoterie(140) Filosofie(30) Religies(5) Theologie(21)
Veel boeken gaan over christelijke meditatie, eigenlijk krijgen alleen boeken in twee subcategorieën van mij het predikaat ‘(min of meer) boeddhistisch’:
30 bij ‘filosofie’, in een paar golven (o.a. in 2008) verschenen;
en 5 bij ‘religie’, opvallend genoeg wel gelijk verspreid over de jaren.

Ook met het zoekwoord ‘Zen’ kies ik de verfijning op het woord ‘Religie en esoterie’, dan blijven er 72 boeken over: Astrologie(1) Bijbels(2) Esoterie(26) Filosofie(22) Religies(13) Theologie(11).
Bij Zen in het algemeen is het moeilijk (voor mij !) om te bepalen of een tekst boeddhistisch is of niet; maar ik kan alleen boeken in de 22 nieuwe boeken in de subcategorie ‘Filosofie’ en de 13 in ‘Religie’ boeddhistisch noemen. De helft van deze 35 boeken is de laatste 4 jaar verschenen

De overlap tussen de zoektermen boeddhisme, Boeddha, dharma, zen en meditatie (als woord voorkomend in de titel van een boek) blijkt beperkt te zijn. Dus globaal mogen de aantallen worden opgeteld, met een aftrek in de grootteorde van 10%. In totaal komt het aantal op een kleine 300 boeken.

Er zijn echter ook boeken die (voor mij duidelijk) over het boeddhisme gaan maar geen van deze woorden in de titel hebben, uit welke overweging dan ook bij schrijver of uitgever (marketingredenen bijvoorbeeld)
Naast het zoeken op een woord in de titel kan ook in categorieën trefwoorden, gegeven door de uitgever gezocht worden. Bijna driehonderd nieuwe boeken zijn de laatste tien jaar verschenen met als trefwoord ‘religie’, 50 ervan met als sub-trefwoord ‘boeddhisme’, met een piek in 2010.
Tussen deze 50 en de kleine 300, hierboven genoemd, zit een behoorlijke overlap.

Samenvattend kan ik zeggen:
Er zijn in de laatste 10 à 15 jaar ruim 300 nieuwe Nederlandstalige boeken over het boeddhisme verschenen, waarvan bijna de helft in de laatste vier jaar.
Mijn indruk is dat de groei voorbij is, het is echter te vroeg daar stellig in te kunnen zijn.

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

Een volgende keer over wat er zoal in (sommige van) deze boeken te lezen staat.
Een paar wil ik vast aankondigen:

Verdiep je mindfulness - Een stap verder op de weg van meditatie
door Bhante Henepola Gunaratana
Uitgeverij Altamira/Becht | november 2011

Eindelijk weer een boek dat mede over samatha (concentratie-meditatie) gaat, naast de vele over vipassana aka mindfulness.
Beschrijving, door de uitgever:
”Twintig jaar geleden schreef de boeddhistische monnik Bhante Henepola Gunaratana (Sri Lanka, 1927) het boek Mindfulness in plain English, door Altamira later uitgegeven onder de titel Meditatie in alle eenvoud. Het was in de woorden van Jon Kabat-Zinn, de man die mindfulness in het Westen tot een begrip maakte, 'een onbetwist meesterwerk'. Er werden wereldwijd dan ook meer dan een kwart miljoen exemplaren van verkocht. Nu is het vervolg op dit veelgeprezen boek beschikbaar: Verdiep je mindfulness. Bhante Gunaratana laat de lezer aan de hand van de zogeheten jhana's – meditatiestadia die door de Boeddha zijn onderwezen – kennismaken met diepere lagen van concentratie en inzicht. Verdiep je mindfulness gaat bewust een stap verder dan andere mindfulnessboeken. In dit werkboek worden principes uit de vipassanameditatie (zelfobservatie) gecombineerd met metta-meditatie (liefdevolle vriendelijkheid). ”


Het pad van de Bodhisattva
door Santideva
Uitgeverij Dharma | maart 1993

Een wat ouder boek, maar ik noem het speciaal als eerbetoon aan de een paar jaar geleden overleden Ria Kloppenborg, hoogleraar (o.a. ) boeddhisme aan de Universiteit van Utrecht, die het vertaald heeft.
Uit de beschrijving, door de uitgever:
”De Bodhicaryavatara, het pad van de Bodhissattva, of letterlijk vertaald uit het Sanskrit: de inleiding in de weg tot inzicht, werd in het midden van de zevende eeuw geschreven door Santideva. Santideva onderwees in die tijd in Nalanda, het belangrijkste centrum van boeddhistische studie. Dit is zijn bekendste werk.
De tekst geeft een uitstekend overzicht van het Mahayana boeddhisme waarin het ideaal van de Bodhisattva – die streeft naar de verlichting van alle mensen en handelt vanuit compassie – voorop staat. Hoewel Santideva zich baseert op de filosofie van de 'leegte' zoals die door Nagarjuna werd ontwikkeld, maakt zijn eigen betrokkenheid bij het onderwerp het tot een zeer ontroerend en toegankelijk boek. Zijn beschrijving gaat vooral over de praktische en devotionele kant van het pad van de Bodhisattva naar de verlichting. Voor dit doel dient de Bodhisattva de zes volmaakte deugden, te weten: vrijgevigheid, moreel gedrag, verdraagzaamheid, inspanning, meditatieve concentratie en wijsheid te beoefenen en tot perfectie te brengen. Door dit na te streven kunnen zowel het handelen uit compassie als de volmaakte wijsheid tegelijkertijd ontwikkeld worden.”


Eeuwig Jong En Tijdloos Oud - Boeddhisme In Transformatie
door Paul van der Velde
Asoka Uitgeverij | januari 2012

Nog een Nederlandse hoogleraar boeddhisme, het kan niet op.
Beschrijving, door de uitgever:
”Dit boek bundelt zes studies waarin wordt aangetoond hoe de leer van het boeddhisme zich door de geschiedenis heen telkens vernieuwt. De volgende thema"s komen aan bod:
• de geschiedenis van de grote boeddhistische stromingen, waarbij iedere stroming van zichzelf vindt de unieke vertolking te zijn van wat de Boeddha bedoelde;
• recente ontwikkelingen op het gebied van psychotherapie en meditatietechnieken;
• de verwevenheid van politiek en boeddhisme, in het bijzonder de situatie in Myanmar (Birma);
• de verschillende waarderingen van het Boeddhabeeld in Azië en het westen;
• oude boeddhistische biografieën in vergelijking met moderne media als de film Samsara van Pan Nalin;
• de gecompliceerde positie van de Dalai Lama tussen de traditionele cultuur van Tibet in verdrukking en de uitdagingen van de moderniteit.
De dharma vernieuwt zich, laat zich meeslepen, transformeert, maar blijft altijd zichzelf ...”


Integrale Zen
door Maurice Knegtel
Uitgeverij Juwelenschip, voorjaar 2012 (dus moet nog verschijnen)

Of ik dit boek echt ga bespreken, weet ik nog niet. Zen is niet zo mijn ding, vaak begrijp ik Zen-teksten gewoon niet en soms begrijp ik ze wel min of meer maar vind het onzin of niets met het boeddhisme te maken hebben. Voor presentatie van dit boek, zie hier.
Uit de aankondiging door de uitgever:
” ‘De contemplatieve staat waarin alles een is, is te allen tijden niets anders dan ongekunstelde aanwezigheid, wat je ook doet.’
· Integrale zen sluit aan bij de grote belangstelling voor het non-dualisme, waarvan zen de meest populaire stroming vertegenwoordigt
· Integrale zen gaat ervan uit dat het leven, precies zoals iemand het leidt, spirituele oefening is. ”