De 10e van de tien misvattingen over het boeddhisme. Maar ook een 11e, een 12e, een 13e -- Nieuwe en taaie

In het Amerikaanse boeddhistische tijdschrift Tricycle verschenen de afgelopen maanden een serie artikelen over '10 Misconceptions about Buddhism' geschreven door de boeddhologen Robert Buswell en Donald Lopez.
Hier een deel uit het overzichtsartikel waarmee de serie startte . In het Nederlands (door mij) vertaald.
Als 'gebruikaanwijzing': in vet staat steeds de misvatting; daaronder hoe het feitelijk is.

" 1 . Alle boeddhisten mediteren.
Meditatie wordt vaak gezien als de centrale praktijk van het boeddhisme . Echter, historisch mediteerde de meerderheid van de boeddhisten niet. Meditatie werd van oudsher beschouwd als een monastieke praktijk, en zelfs dan slechts als een specialiteit van bepaalde monniken. Het is pas sinds de 20e eeuw dat leken op grote schaal begonnen met de beoefening van meditatie.

  2 . De primaire vorm van boeddhistische meditatie is mindfulness .
In feite zijn er honderden vormen van boeddhistische meditatie, sommige voor het ontwikkelen van diepe staten van concentratie en mentale gelukzaligheid, sommige voor het analyseren van de bestanddelen van lichaam en geest teneinde te ervaren dat er geen 'zelf' is, sommige om de Boeddha face-to-face te ontmoeten.
De praktijk van mindfulness zoals die wordt onderwezen in Amerika [en Nederland] vandaag de dag begon in Birma in het begin van de 20e eeuw.

  3 . Alle boeddhisten zijn vegetariërs .
'Bhikkhu' (Pali) of 'Bhikshu', de Sanskriet-term vertaald als "monnik" betekent letterlijk "bedelaar". Boeddhistische monniken en nonnen bedelden oorspronkelijk om hun dagelijkse maaltijd (sommige nog steeds doen) en moesten dus eten wat aan hen werd aangeboden, waaronder vlees. Volgens sommige bronnen, kwam de aanval van dysenterie waaraan de Boeddha leed voordat hij in Nirvana binnentrad, nadat hij varkensvlees had gegeten. In de eeuwen na de dood van de Boeddha, begon het aanmoedigen van vegetarisme in sommige boeddhistische teksten. Maar ook nu nog zijn niet alle boeddhistische monniken en nonnen vegetariërs. Bijvoorbeeld, in China zijn ze het wel; in Tibet zijn ze het niet.

  4 . Alle boeddhisten zijn pacifisten .
Er wordt vaak gezegd dat er nooit een oorlog is geweest in de naam van het boeddhisme. Het is onduidelijk wat "in de naam van" zou kunnen betekenen, maar er zijn vele veldslagen tussen boeddhisten (met enkele boeddhistische kloosters die hun eigen legers hadden) geweest. Er hebben ook oorlogen tussen boeddhisten tegen niet-boeddhisten plaatsgevonden. Tibetaanse boeddhisten vochten dapper tegen de Britse troepen die Tibet binnenvielen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog steunden veel Japanse (boeddhistische) priesters de militaire expansie van het Japanse keizerrijk.

  5 . Boeddhisme is een filosofie en geen religie.
Het boeddhisme heeft vele filosofische scholen, met een verfijning die gelijk is aan die van een in Europa ontwikkelde filosofische school. Echter, het boeddhisme is een religie op welke manier dan ook gedefinieerd in deze op zich ondefinieerbare term; tenzij men religie definieert als het geloof in een Schepper-God. In de hele geschiedenis was de grote meerderheid van de boeddhistische beoefening, voor zowel monniken als leken, gericht op een goede wedergeboorte in het volgende leven, hetzij voor zichzelf, hetzij voor zijn familie, of voor alle wezens in het universum.

  6 . De Boeddha was een menselijk wezen, geen god; en in de religie die hij stichtte is er geen plaats voor de verering van goden .
Het boeddhisme heeft een uitgebreid pantheon van hemelse wezens (deva's, de naam is etymologisch gerelateerd aan het Engels woord goddelijkheid [divinity]) en gevorderde spirituele wezens (bodhisattva's en boeddha's), die in verschillende hemelen en pure landen verblijven en die reageren op de gebeden van de vrome.

  7 .  Zen verwerpt het conventionele boeddhisme.
Zenmeesters branden beelden van de Boeddha, minachten de soetra's, en frequenteren bars en bordelen.  [Dit laatste is deels misvatting, deels waar, als ik het goed begrijp; Joop R]
Zen monniken volgen een strikte set van regels, de zogenaamde "pure regels", die gebaseerd zijn op de uit India geïmporteerde monastieke discipline. De meeste Zen monniken zijn bezig met een uitgebreide studie van de boeddhistische geschriften voor het begin van hun opleiding in de meditatie hal. En hoewel een geliefd vers in Zen spreekt van "niet te vertrouwen op woorden en letters", heeft Zen de grootste verzameling van geschreven literatuur van alle van Oost-Aziatische boeddhistische tradities.

  8 . De vier edele waarheden zijn nobel.
De beroemde zin "vier edele waarheden" is een verkeerde vertaling. De term "nobele" in het Sanskriet is 'aryan', een prima woord voor "edel" of " superieur", dat onbruikbaar is gemaakt door de nazi's. 'Aryan' is een technische term in het boeddhisme, verwijzend naar iemand die directe ervaring van de waarheid heeft gehad en nooit meer zal worden herboren als een dier, geest, of de hellewezen. De vier waarheden van het lijden, oorsprong, beëindigen, en het pad zijn wààr voor een dergelijke verlichte wezens. Ze zijn niet voor ons; wij begrijpen niet dat het leven lijden is. De term betekent dus: de "vier waarheden voor de [geestelijk] nobele".

  9 . Zen is gewijd aan de ervaring van "plotselinge verlichting", waarmee zijn volgelingen bevrijd zijn van het uitgebreide regime van de opleiding in de ethiek, meditatie en wijsheid zoals die voorkomen in conventionele vormen van het boeddhisme .
Zen monniken gaan er gewoonlijk van uit, decennia full-time te moeten beoefenen, voordat ze in staat zijn om echte vooruitgang te boeken in hun meditatie.

10 . Alle spirituele tradities, het boeddhisme inbegrepen, zijn verschillende wegen naar dezelfde bergtop. "

Van deze misvatting geef ik hieronder de meer uitgebreide versie weer. Een gedeeltelijke vertaling uit Tricycle van 3 juli 2014 van:
"# 10 All spiritual traditions are different paths to the same mountaintop
One Way to Nirvana
It’s not just the Buddha Way that’s different — the Buddhist mountaintop is different, too ".

Misverstand nr.” 10 Alle spirituele tradities zijn verschillende paden naar dezelfde bergtop
Eén weg naar Nirvana ”
Feiten: “Het is niet alleen de Boeddha Weg die anders is – de boeddhistische bergtop is ook anders
Velen denken over het boeddhisme als zijnde een tolerante religie, die de waarde van alle religieuze tradities herkent en erkent. In de afgelopen jaren is er een groeiend aantal boeddhistische-christelijke dialogen en boeddhistische-joodse dialogen geweest. ...
Dit zou kunnen suggereren dat het boeddhisme stelt dat alle religies één zijn, dat alle spirituele paden leiden naar dezelfde bergtop. Niets is verder van de waarheid.

Het idee van de eenheid van religies, althans in zijn vandaag bekende populaire vorm, heeft twee belangrijke 19de-eeuwse bronnen, één uit het Westen en één uit het Oosten.
In Amerika geloofden de theosofen, geleid door Helena Petrovna Blavatsky en Henry Steel Olcott (beide sterke verdedigers van het boeddhisme tegen christelijke missionarissen), dat één enkele mystieke leer de kern van alle religies vormde.
In India beoefende de Bengaalse heilige Ramakrishna alle grote religies en beweerde dat ze tot dezelfde mystieke ervaring leidden. Ramakrishna's discipel, Swami Vivekananda, ging verder met te verkondigen dat alle religies één zijn. (Een meer preciese lezing van zijn claim wekt de indruk dat wat hij eigenlijk bedoelde is dat alle religies in de kern Hindoeïsme zijn.)

Boeddhisten hebben nooit de éénheid van religies verkondigd. Vroege boeddhistische teksten zijn gevuld met verklaringen van niet-boeddhistische meesters die claimden de verlichting te hebben bereikt terwijl ze in feite, in het beste gevallen alleen wedergeboorte in de hogere hemelen van immateriële wereld (arupyadhatu) hadden bereikt. Dit was het lot van de Boeddha's eerste meditatie leraren, Arada Kalama en Udraka Ramaputra.
….
In de 13e eeuw was de vereerde zenmeester Dogen, waarvan de beroemde uitspraak afkomstig is dat bergen en rivieren BoeddhaNatuur hebben, niet zo zeker over taoïsten en Confucianisten. Hij schreef: "Onwetende mensen zeggen dat Taoïsme, Confucianisme en het Boeddhisme uiteindelijk één zijn, alleen met verschillende ingangen. Deze misleide dwaze mensen hebben een oppervlakkig beeld van de Boeddhistische Weg, omdat ze voldoende kennis van de dharma en de herkomst ervan missen. "
Het is niet zo verwonderlijk dat boeddhisten zichzelf en hun pad als superieur zouden zien met concurrerende religieuze groepen, of ze nu Hindoes in India waren, Daoïsten in China, Confucianisten in Korea, of Bönpos in Tibet.
Maar wat verrassender en interessanter is, is dat Boeddhisten vergelijkbare claims van superioriteit tegen mede-Boeddhisten blijken te maken.
….
In Tibet stelde de beroemde 14e-eeuwse leraar Tsongkhapa dat iedereen die ooit nirvana had bereikt, zelfs door de Hinayana pad, dat had bereikt door het begrijpen van leegte (shunyata) zoals uiteengezet door wat genoemd wordt de Prasangika tak van Madhyamaka. Bevrijding van wedergeboorte was onmogelijk met welke andere boeddhistische filosofische opvatting dan ook. Dit leidde tot de vraag hoe de geestelijke verworvenheden van grote Indiase meesters als Asanga te begrijpen, die andere filosofische systemen had geleerd – in het geval Asanga's, de Yogacara. Sommige Tibetanen lossen dit op door te zeggen dat, terwijl Asanga mogelijk Yogacara leerde, hij toch in z'n hart een Madhyamaka was.
….
Historisch gezien hebben alle boeddhisten gesteld dat de bevrijding van wedergeboorte onmogelijk is via een andere religie dan het Boeddhisme. In andere religies kan men hoogstens een betere wedergeboorte verkrijgen, hetzij als een mens of als een god in een van de vele hemelen. Alleen het Boeddhisme leidt tot nirvana. Boeddhisten zijn het met elkaar over dit punt eens. Waarover ze het niet met elkaar eens zijn, is welke vorm van Boeddhisme tot nirvana leidt; met elk van de vele scholen in heel Azië die claimen dat alleen dat van hun dat doet; daarbij benoemen ze vaak andere vormen van het Boeddhisme als slechts even zo vele 'doelmatige middelen' (upaya), onderwezen door de Boeddha voor degenen die nog niet klaar zijn voor de ware leer. ”


Eén van degenen die op de website van Tricycle reageerden op dit artikel, was Edel Maex:
"How could I be so deluded? Until now I thought that the path of Buddhism went down from the mountain top towards all sentient beings."
Leuk, maar hij weet toch ook wel dat er – à la Zen - geen bergtop is?
En voor niet-Zennies, zoals ik, dat "jede Konsequenz (dus ook die van de bergtop-metafoor) zum Teufel führt.

======================================================================

Tenslotte drie misvattingen die ik aan het rijtje van Buswell en Lopez toe zou willen voegen:

11 . Boeddhisten proberen niet anderen te bekeren .
Dat deden en doen ze dus wel.
Over de feiten en achtergronden kan ik kort zijn, ik verwijs naar m'n blog van 5 mei hierover.


12 . Het boeddhisme is zeer milieubewust .
Een zeer pijnlijke, zeker ook voor mij na het trots presenteren van m'n vertaling van 'Een boeddhistische verklaring over ecologie '   verleden week
De illusie namelijk dat boeddhisten, bijna per definitie, tot de milieubewuste voorhoede behoren en ook altijd hebben behoord.
Dat dit niet onverkort het geval is geweest - er eerder van onverschilligheid ten aanzien van 'de natuur' sprake was - blijkt bv uit 'The Early Buddhist Tradition and Ecological Ethics ',  door Lambert Schmithausen. Zie  JBE, Volume 4 1997.
                                                                                  Abstract
This paper is concerned with ecological ethics, and examines the contemporary ecological crisis from the perspective of early Buddhism.
Through an examination of early texts (mainly the Pāli Canon) it asks to what extent ecological ethics has formed part of the teachings of Buddhism and whether contemporary ecological concerns can be integrated into this tradition. A range of divergent opinions held by modern authors are critically reviewed in the first section, followed in section two by a discussion of nature in the light of the Buddhist evaluation of existence. Section three considers the adequacy of the doctrine of Origination in Dependence as a basis for ecological thics, and section four discusses early Buddhist spirituality and ethics in the context of ecological concerns. Section five is devoted to evaluations of nature versus civilization and section six discusses the status of animals. The conclusion is that early Buddhism was impressed not so much by the beauty of nature as by its sombre aspects. It seeks not to transform or subjugate nature but to transcend it spiritually through detachment. However, although Buddhism does not romanticize nature it does not mean it is altogether impossible to establish an ecological ethics on the basis of the early tradition.


13 . HÈT boeddhisme bestaat. Alle boeddhistische tradities hebben een gemeenschappelijke kern .
M'n stelling is dus het omgekeerde: HÈT boeddhisme bestaat niet, er zijn overeenkomsten maar er zijn minstens zo'n grote verschillen tussen de boeddhistische tradities.
Daarbij wordt meestal het drietal Theravada, Zen, Tibetaans boeddhisme genoemd; maar er zijn, met name in en afkomstig uit Oost-Azië nog veel meer tradities die wezenlijk anders dan Zen zijn.
Alleen al de vraag wat de uiteindelijke bedoeling van de beoefening van het boeddhisme is (toch niet de minste vraag), geeft zeer verschillende antwoorden te zien.
En als het een gemeenschappelijk antwoord is - met name 'verlichting' - dan blijkt de betekenis daarvan fundamenteel verschillend. Om het losjes te zeggen: in de Theravada ben je klaar als je verlicht bent (maar ja dat gebeurt bijna niet of niet meer); in Zen moet je dan zo ongeveer beginnen.
Daarnaast wordt met name in de Verenigde Staten een ander onderscheid geconstateerd: langs ethnische lijnen. Zie bv het artikel ' Two Buddhisms, Three Buddhisms, and Racism '
Ook al iets dat we liever niet horen. En in Nederland zelfs niet gezegd wordt.

======================================================================

Kortom en samengevat:

De misvattingen omtrent het boeddhisme zijn taai.
Oude verdwijnen langzaam en nieuwe komen (in het Westen) snel op.
Om het met een ooit bekende boektitel te zeggen: 'Moedwil of misverstand ' ?

======================================================================

Lijst van de originele Tricycle-artikelen

    http://www.tricycle.com/blog/10-misconceptions-about-buddhism
  1 http://www.tricycle.com/blog/biggest-misconception-about-buddhism
  2 http://www.tricycle.com/blog/which-mindfulness
  3 http://www.tricycle.com/blog/beggars-can%E2%80%99t-be-choosers
  4 http://www.tricycle.com/blog/killing-name
  5 http://www.tricycle.com/blog/buddhism-philosophy-or-religion
  6 http://www.tricycle.com/blog/god-or-human
  7 http://www.tricycle.com/blog/only-occasional-brothel
  8 http://www.tricycle.com/blog/four-ennobling-truths
  9 http://www.tricycle.com/blog/slow-motion-satori
10 http://www.tricycle.com/blog/one-way-nirvana