Van Dogen, de held van veel Zen-beoefenaren, begrijp ik niet zo veel.
Toch heb ik een aantal van zijn teksten, in het begin zeker onbevangen, aandachtig gelezen; uit de 'Shobogenzo', (gedeeltelijk) in het Nederlands zijn vertaald door Boudewijn Koole
in 'De Schatkamer van het Oog van de Ware Leer ', Kosmos-Z&K Uitgevers, 1997
Met sommige aspecten ben ik het niet eens, bijvoorbeeld als hij het over Boeddha Natuur heeft, maar dat is niet zo interessant.
Het gaat me hier om het eenvoudig niet kunnen plaatsen wat hij zegt.
Toch een enkele opmerking over 'Bussho , ('Boeddhanatuur'):
Het begint meteen al met een enormiteit: "Sakyamuni Boeddha zei: Alle levende wezens hebben zonder uitzondering de Boeddhanatuur."
Dat heeft (volgens mij) de historische Boeddha nooit gezegd; ik daag Dogen uit, en omdat hij dood is, zijn volgelingen, de bron van dit citaat aan te geven.
En dan, voor mij onbegrijpelijk, over de betekenis van deze woorden: "Het is zijn uiting, zijn onderricht van de Leer aangaande 'Wat is dit dat zo komt?' ". Welke Leer?
En zo gaat het door.
Uiteraard doen ook anderen pogingen, Dogen te begrijpen; sommigen kennelijk met meer succes dan ik. Bijvoorbeeld Brad Warner, in een blogtekst van 24 juli 2014 hardcorezen.info/what-should-we-think-about-death/2920
Ik was daar op gewezen in een Twitter-bericht van Jules Prast (@amidazen):
" Dogen’s puzzling views on death and rebirth analysed by
@BradWarner (interesting, but does it matter?)... "
Ik ben er niet zeker van wie zich afvraagt of 'it does matter?': Prast of Warner, ik denk: Warner.
De vraag die Warner in deze tekst bezig houdt, is: geloofde Dogen in wedergeboorte (Engels: rebirth)? Z'n conclusie: ja en nee. "What we truly are was never born and can never die. But even that part of us is just here, just now ".
Inderdaad: does it matter ?
Of, om het met Harry Mulisch te zeggen: "Het gaat er om, het raadsel te vergroten ".
Een mogelijkheid is natuurlijk dat dat aan mij ligt, dat Dogen niet begrijpen. Het eenvoudige deel van die waarheid is dat ik een andere achtergrond heb, me bij een andere boeddhistische traditie thuis voel, en dus niet bij voorbaat de behoefte heb hem te bewonderen etc.
Maar misschien ligt het ook aan iets anders, een fundamenteel tekort; dat bracht me bij de gedachte:
Bestaat er zoiets als 'spirituele intelligentie ' ? Met uiteraard als vervolgvraag:
Heb ik daar misschien wat weinig van, omdat ik Dogen niet begrijp?
En omdat ik 'compassie' - waar je tegenwoordig, om het op een 'ongepaste' manier te zeggen, mee wordt doodgegooid - niet het belangrijkste (concept) van het Boeddhisme acht?
En ja hoor, het concept is eerder gebruikt, voor het eerst (?) door Danah Zohar; zie Wikipedia
Naast het oudere en brede intelligentie-begrip, met als maat het I.Q. (intelligentie-quotiënt) waren er de door David Goleman bekend geworden fenomenen 'emotionele intelligentie ' (zie Bol.com ) en 'sociale intelligentie ' (zie Bol.com )
(Wellicht ten overvloede: dit zijn allemaal mentale constructies, de vraag is niet of ze 'echt' bestaan maar of ze bruikbaar zijn; hoogstens of ze min of meer stabiel zijn c.q. dat wijziging ervan verklaar is.)
Ik citeer de samenvatting van het boek van Zohar in Bol.com :
" Met de traditionele intelligentietest wordt,uw denkkracht gemeten. Om met uw eigen gevoelens,en die van anderen om te kunnen gaan, hebt u emotionele intelligentie nodig. Maar er is nog een derde factor in het spel. Met uw spirituele intelligentie kiest u tussen goed en kwaad, bent u creatief, zoekt u naar de zin van uw leven en treedt u in contact met het hogere. Dromen, idealen, visies en aspiraties zijn de mens voorbehouden en worden gestuurd door uw spirituele intelligentie, de intelligentie van de ziel. Alleen hiermee bent u volledig mens, alleen hiermee verlegt u grenzen. 'Spirituele intelligentie' is het baanbrekende boek dat deze intens menselijke, maar tot nog toe niet herkende kwaliteit blootlegt. Met veel voorbeelden tonen de auteurs aan wat spirituele intelligentie is, hoe het werkt en hoe u er bewust gebruik van kunt maken. Er is ook een vragenlijst om uw eigen spirituele intelligentie te meten. "
Inderdaad: meer New Age dan 'spiritualiteit' zoals boeddhisten dat graag zien, maar ik moet me behelpen.
Ik ga geen poging doen, mijn 'spirituele intelligentie' te meten met behulp van een test uit dit boek; ongetwijfeld zit ik - zelfs voor een man - niet al te hoog, ergens in het midden waarschijnlijk. (Maar mij I.Q. is, en dat is mijn noodlot; nu eenmaal hoog, dan wordt het lastig, ook een hoog S.Q. te verkrijgen)
In het Wikipedia-artikel wordt ook kritiek op het concept 'spirituele intelligentie' gegeven:
"It has been argued that Spiritual Intelligence cannot be recognized as a form of intelligence. Howard Gardner, originator of multiple intelligence theory, chose not to include spiritual intelligence amongst his intelligences due to the challenge of codifying quantifiable scientific criteria. Later, Gardner suggested an “existential intelligence” as viable, but argued that it was better to “put aside the term spiritual, with its manifest and problematic connotations, and to speak instead of an intelligence that explores the nature of existence in its multifarious guises. Thus, an explicit concern with spiritual or religious matters would be one variety—often the most important variety—of an existential intelligence.” "
Nu is het bij karakteristieken en persoonlijkheidskenmerken zoals 'intelligentie', die mensen in diverse mate kunnen hebben, altijd de vraag: worden deze verschillen veroorzaakt door een verschil in aanleg ('nature') of door een verschil in leefomstandigheden en opvoeding ('nurture ')
Optimistische en positief ingestelde Amerikanen, vooral schrijvers van zelfhulpboeken (ook Zohar) zijn geneigd de oorzaak vooral in de 'nurture ' te zoeken, en als iets dat men bij zichzelf kan verbeteren.
Het lijkt me verstandig, veel ruimte aan twijfel te geven wat betreft de oorzaken in verschillen tussen zogeheten spirituele intelligentie quotiënten.
Hoe het ook zij: mijn spirituele intelligentie is beperkt en de groei ervan gaat langzaam, of ontbreekt.
Maar misschien zijn mensen met een beperkte spirituele intelligentie wel bevoorrecht, en is het een voordeel er weinig van te hebben op zijn of haar Boeddhistische pad. Want al te veel tranen belemmert het zicht.
=======================================================================
PS 1
Nog eens over die wedergeboorte
De sutta's uit het vroege boeddhisme lezend kan ik alleen maar tot de conclusie komen dat hier in wedergeboorte, bijna als iets vanzelfsprekends, geloofd werd.
Helaas, want ik doe dat niet, hoewel ik het een aantal jaren geprobeerd heb, dat geloven.
PS 2
Over mijn opmerking dat ik 'compassie' niet het belangrijkste (concept) van het Boeddhisme acht.
'Compassie', in het Pali 'karuna' is één van de vier Brahmavihara (verheven toestanden) die men voortdurend moet beoefenen, wat uiteindelijk de Verlichting/ het Ontwaken kan brengen.
De andere drie zijn 'metta' (liefdevolle vriendelijkheid), 'mudita' (mede-vreugde) en 'upekha'(gelijkmoedigheid).
Over deze vier, en met name over de meest onbekende (mudita) heb ik eerder uitgebreid geschreven.
Ik beoefen deze vier ook als meditatievorm en probeer dan ook, ze te bereiken; en het valt niet mee ze (zeker niet permanent) te hebben.
'Compassie', als een soort religieus en vooral ethisch gevoel, zoals onder andere populair gemaakt door de Dalai Lama is uit deze context gehaald; iets dat je geacht wordt te hebben, waarbij je tekortschiet als je het niet hebt.
PS 3
In de Volkskrant van 28 juli een heerlijke ironische 'Voetnoot' van Arnon Grunberg (die de week ervoor werd verweten zich ongevoelig en dus 'ongepast' te hebben gedragen, genaamd ' Rouwen .
Z'n conclusie: "Nederland kan beter rouwen dan Van Persie kan voetballen. Als er een Nobelprijs voor Rouwverwerking bestond ... zou Nederland die verdienen."
Hoe zou het met de Spirituele Intelligentie van Grunberg zijn?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten