Soka Gakkai (nu BUN-lid) de complexe waarheid bij een simpele chantende discutabele vereringsreligie - Wie is de Boeddha van dit 'boeddhisme'?

De ledenvergadering van de BUN van november 2014 heeft Soka Gakkai International Nederland (SGIN), als nieuw lid geaccepteerd. "De leden van SGI-NL beoefenen de leer van Nichiren Daishonin, een priester die in 1222 in Japan werd geboren. Hij onderwees dat het reciteren van Nam-myoho-renge-kyo, de titel en essentie van de Lotus Soetra, de beoefening is die mensen in staat stelt verlichting te bereiken. Een van de grote doelen van het boeddhisme is dat alle levende wezens gelukkig worden en dat de mens zich bewust wordt van de onschendbaarheid en respectwaardigheid van het leven zelf." (BD 22-11-2014)

Voor mij is dit een nieuw dieptepunt in de toch al omstreden BUN.
Op de volgende diepgaande wijze heeft de BUN 'onderzocht' of de SGI wel deugt:
"SGI komt oorspronkelijk uit Japan, maar is ook in het Westen heel groot. Paula [de Wijs] en Michael [Ritman] hebben het centrum in Amsterdam bezocht en zijn daar bijzonder vriendelijk ontvangen door de voorzitter, Dhr. Hideki Iwami, en de contactpersoon, Johan van der Kreij. In Japan zou SGI ook een politieke organisatie zijn, maar dit is in Europa niet aan de orde. Ze willen graag meer naar buiten treden als sangha.
19 stemmen voor> aanvraag goedgekeurd. " (Concept Notulen ALV 22 november 2014
Opvallend is dat m.u.v. de voorzitter van de werkgroep ongeorganiseerde boeddhisten géén van de Theravada/vipassana-leden van de BUN op deze vergadering aanwezig was.)

Geen internationaal onderzoek door het BUN-bestuur, geen enkele kritische vraag door een BUN-lid: doe maar, weer een lid er bij, hun contributie kunnen we goed gebruiken. Voldoen ze niet aan wat we op onze eigen website (boeddhisme.nl/boeddhisme.html) onder 'Boeddhisme' verstaan? Geen probleem!

========================================================================

Wat is Soka Gakkai (Nederland) voor een organisatie ?

Soka Gakkai is de meest bekende vorm van Nichiren-boeddhisme, was daar oorspronkelijk alleen de lekenorganisatie van. Een uitgebreid Engelstalig artikel van Wikipedia  'Soka Gakkai '
Er is ook nog een andere Nichiren-groep: 'Nichiren Shoshu '. De twee bestreden elkaar al sinds WO II in grote hevigheid; ook in Nederland, zie de site 'De SGI Verlaten '. Het geschil schijnt te gaan over de rol van priesters in Nichiren.
Wat dat betreft hebben het (door Gelugpa's gedomineerde BUN-bestuur) en Soka Gakkai een punt van overeenstemming: de SGI heeft haar eigen Dorje Shugden ! (Of andersom natuurlijk)

Het heeft allang geen zin meer om iets te zeggen als: Nichiren (hier bedoeld als de stroming, niet de persoon Nichiren Daishonin) is geen boeddhisme. Want wat is wel boeddhisme?
Om deze reden is het beter, opnieuw te benadrukken dat er vele boeddhismen zijn die soms veel, soms wel wat en soms niets met elkaar te maken hebben.

Voor mij geldt: het boeddhisme zoals ik dat (uiteraard subjectief) als de waarheid zie en wens te beoefenen en Nichiren hebben niets met elkaar te maken, ik heb er geen enkele affiniteit mee.
Voor mij - en in Engelstalige literatuur wordt er door velen zo over gedacht, in de Japanse kennelijk ook - lijkt de SGI toch wel erg veel op een sektarische beweging.
Zie voor deze term 'sekte'  dit  Wikipedia-artikel dat zo begint: "Een sekte is een geloofsgemeenschap met opvattingen en gebruiken die zich onderscheiden van overige geloofsgemeenschappen die behoren tot dezelfde stroming als de sekte. Sekten zijn vaak gesticht door een charismatische leider met een nieuwe leer of openbaring."   Ik zie wel een aantal overeenkomsten met de SGI.

Zelf beschrijven ze zich aldus:
" De oorsprong van het boeddhisme
... De Lotus Soetra staat hoog aangeschreven in de Mahayana-traditie die Oost-Azië bereikte. Hierin ligt nadruk op het bodhisattva-ideaal (het streven naar verlichting van zichzelf en anderen), en wordt uitgelegd dat alle mensen de levensstaat van boeddhaschap bezitten. Nichiren Daishonin, een Japanse priester in de 13e eeuw, besefte dat Shakyamuni's intentie en mededogen het volledigst tot uitdrukking komen in de Lotus Soetra.

Het boeddhisme van Nichiren Daishonin
Wij, leden van SGI-NL, beoefenen de leer van Nichiren Daishonin, een priester die in 1222 in Japan werd geboren. Hij onderwees dat het reciteren van Nam-myoho-renge-kyo, de titel en essentie van de Lotus Soetra, de beoefening is die mensen in staat stelt verlichting te bereiken. Een van de grote doelen van het boeddhisme is dat alle levende wezens gelukkig worden en dat de mens zich bewust wordt van de onschendbaarheid en respectwaardigheid van het leven zelf.
In de boeddhistische leer staat de wet van oorzaak en gevolg centraal. Deze wet stelt dat iedere oorzaak die wij leggen (in gedachte, woord of daad) een effect creëert in ons eigen leven en dat van onze omgeving. Door ons geloof en onze beoefening kunnen wij ons innerlijk veranderen. We ontwikkelen de kwaliteiten die nodig zijn voor persoonlijke ontplooiing en willen daarmee bijdragen aan de positieve ontwikkeling van de samenleving. "
Bron: SGI Nederland - Oorsprong

========================================================================

De Lotus Sutra is een dwaze sutra

Dat vind ik. Nadat ik de hele sutra een aantal maal heb gelezen (En wie zegt mij dat na?)
De Lotus Sutra gaat namelijk nergens over. Want de tekst ervan verwijst voortdurend naar zichzelf, naar de Lotus Sutra. Kortom: de Lotus Sutra gaat over de Lotus Sutra, en dat is dwaas.

Af en toe is er wel een zin die ergens over gaat, bijvoorbeeld het afzeiken van het zogeheten hinayana (het 'minderwaardige voertuig'), een scheldwoord voor wat nu Theravada genoemd wordt. Dat is weer op een andere manier dwaas; èn vijandig.

Ook de boeddholoog Alan Cole vindt dat; hij heeft er een boeiend boek over geschreven: ‘Text as Father: Paternal Seductions in Early Mahayana Buddhist Literature‘; Cal. Univ Press, 2005
De boodschap van de Sutra aan haar lezers is eigenlijk, zegt Cole: beschouw deze sutra als de autoriteit, en niet de leraren uit de monastieke traditie. Daarbij wordt sterk met de vader-zoon verhouding gewerkt.
Een uitgebreid citaat uit de hoofdstukken over de Lotus (het boek gaat ook over de Diamant-, de Tathagatagarbha- en de Vimalakirti-Sutra) is opgenomen in BIJLAGE 1.

Een blogtekst van Edel Maex, die deze sutra wel weet te waarderen: Shariputra danste . Zie ook commentaar daarop

Hier twee Engelse vertalingen: nichiren.info/buddhism/lotussutra/ en www.bdk.or.jp/pdf/bdk/digitaldl/dBET_T0262_LotusSutra_2007.pdf
De tweede is betrouwbaarder, vermoed ik.
In het Nederlands is er het boek 'De Drievoudige Lotus Soetra',  Servire, Utrecht, 1996,
met daarin 'De Soetra van de Lotusbloem der Wonderbaarlijke Leer '.

Als BIJLAGE 2 neem ik de tekst op uit de Lotus Sutra die een aanhanger van de SGI iedere dag (in het oud-Chinees/Japans, dus onbegrijpelijk) hoort te chanten. Delen ervan dan; daarnaast chanten ze ook de frase ' Nam-myohorenge-kyo '  (‘Eer aan de Lotus Sutra van de Mystieke Wet').
Wie het wil horen: hier  en  hier . Dit is de hele beoefening van hun 'boeddhisme'.

========================================================================

En dit is nog maar het onschuldige deel van Nichiren, de vermeende inhoud

Veel erger is de vorm: een autoritair geleide godsdienst, met een voorzitter - een Japanner zoals zijn voorganger en diens voorganger - die samen met Nichiren als een god verheerlijkt wordt door de volgelingen.
Eigenlijk is het doel van Soka Gakkai, voorzitter Ikeda te eren:
"DAISAKU IKEDA is de voorzitter van de Soka Gakkai Internationaal (SGI), een boeddhistisch lekengenootschap van meer dan 12 miljoen leden in 192 landen en gebieden, en oprichter van verschillende onderwijskundige, culturele en onderzoeksinstellingen. Hij is schrijver, dichter en vredesactivist. Wereldwijd wordt hij gezien als een van de belangrijkste personen die de tijdloze wijsheid van het boeddhisme weet toe te passen op de uitdagingen waarvoor de mensheid zich momenteel geplaatst ziet. " Bron: SGI - Ikeda .
Daar kan voorzitter Blatter van de FIFA (de voetbalfederatie) nog een puntje aan zuigen.
In BIJLAGE 3 een diepteanalyse van de relatie tussen Ikeda en zijn voorganger en mentor Toda.
Zijn onderdanige discipline t.o.v. Toda staat model voor de relaties die van volgelingen worden verwacht.

========================================================================

Een aantal Engelse kritische teksten over Soka Gakkai

Hierboven heb ik een paar bronnen genoemd waar de BUN uit had kunnen putten als ze er achter hadden willen komen wat de Soka Gakkai is.
Er zijn er veel meer, vooral uit Engeland, waar men al langer met deze cult te maken heeft.

' Many Bodies, One Mind: Movements In British Buddhism '   door  Ken Jones
Jones begint meteen mooi: " SGI-UK is een afwijkende Japanse boeddhistische traditie die voor vele mainstream boeddhisten net zoveel gemeen heeft met hun religie als, laten we zeggen, het mormoonse geloof met het christendom. "
Hij constateert verder: "Voor Soka Gakkai kan het 'Boeddhaschap alleen en uitsluitend worden bereikt door het zingen van de Nam-myoho-renge-kyo'. Dit alles staat in contrast met de oecumenische boeddhistische traditie van 'vele wegen, één doel', gevonden in de meeste boeddhistische organisaties buiten deze beweging. Dit ultieme gevoel van superioriteit stelt onvermijdelijk grenzen aan het waarde van de dialoog tussen de beweging en meer 'open' boeddhisten. "

Een andere (Amerikaanse) bron van een boeddhist die lang bij de SGI actief is geweest, staat in een blog met de titel 'The EndlessFurther '. Zie The Fighting Forces of the Lotus .
In BIJLAGE 4 neem ik deze getuigenis over. Een helder, scherp, maar niet rancuneus stuk.

Nog scherper is  Sokagakkailies  'The Dark Sides and Hidden Perils of Soka Gakkai Cult'
Eén ervan stelt - met een groot aantal argumenten - dat de SGI een destructieve sekte is.
In BIJLAGE 5 neem ik een andere tekst van deze site over.


'British Buddhism - Teachings, practice and development '
door Robert Bluck Routledge, 2006.
Hoofdstuk 6 (twintig pagina's) gaat over SOKA GAKKAI INTERNATIONAL UK
Hieruit een collage van vertaalde (soms licht geparafraseerde) citaten:

'Nam-myoho-renge-kyo' kan in een bredere boeddhistische context gezien worden als 'een tantrische transformerende mantra', met de nadruk op het heilige geluid in plaats van intellectuele betekenis. Echter, SGI-NL leden gaven er de voorkeur aan, de inzet van het chanten te benadrukken: ze waren ongemakkelijk met het concept van een 'magische' mantra, maar leken onduidelijk te zijn over de vraag of de kracht van het zingen zich 'in de mantra zelf of in de leven van het individu bevindt'.

Nieuwe leden moesten oorspronkelijk bij hun gojukai ... beloven om 'goed te beoefenen en geen enkele andere religie te volgen. [Deze sektarische eis is mogelijk niet meer in gebruik; echter:]   Deelnemers mogen lezen wat ze willen, maar de leiders zullen hen er steeds aan te herinneren dat alle andere leringen dan die van Nichiren leringen van 'voorlopige aard' (provisional) zijn.

Er is een ongebruikelijke nadruk op bewijs: 'bewijsstukken' of 'het schriftelijk bewijs dat alle boeddhistische leer leiden tot de Lotus Soetra' wordt gezegd om te laten zien dat Nichiren Boeddhisme is zowel orthodox als geschikt voor allen. 'Theoretisch bewijs' wordt gezegd om te laten zien dat 'Nam-myoho-renge-kyo perfect de mysteries van leven en dood' belicht; en 'daadwerkelijk bewijs' laat zien hoe chanting het leven van mensen verbetert. Causton beschreef dit 'werkelijke bewijs' als een nieuwe leer van Nichiren, in plaats van deze te verbinden met de empirische benadering aanbevolen door de Boeddha.

De 'Eeuwigheid van het Leven'-doctrine leert dat levende dingen niet gecreëerd of vernietigd worden; ze zijn als leven en dood slechts 'wisselende aspecten waarin ons werkelijke zelf zich manifesteert'. Nichiren leert dat de traditionele vijf skandha's - hoewel wordt gezegd dat ze niet 'een ziel' zijn - 'gedurende het hele leven van het individu ongewijzigd blijven bestaan', tegelijk verdwijnen èn ongewijzigd blijven bij overlijden. Elke wedergeboorte van dit constante 'ware zelf' is slechts een verandering van identiteit, met de dood als onderdeel van 'het eeuwige proces waarin een individuee levens-entiteit voortdurend ververst en vernieuwt zodat het weer kan terugkomen in een andere gedaante'. Dit is dan wel niet de ziel-theorie zoals die door de traditionele anatta-leer wordt verworpen; maar het ondermijnt wel de klassieke Boeddhistische verwerping van het eternalisme, speciaal dat van een eeuwig 'zelf'.

De Lotus Soetra heeft een unieke status binnen SGI, als gevolg van de claim van Nichirens dat het de ultieme boeddhistische leer binnen haar titel bevat, zodat iedereen die Nam-myoho-renge-kyo reciteert, 'zelfs zonder inzicht in de betekenis ervan, niet alleen het hart van de Lotus Soetra, maar ook de essentie van de hele leer van de Boeddha verwerkelijkt.
Geïnterviewden bevestigden deze cruciale interpretatie van de soetra en de titel. Zowel Nichiren als de SGI betogen dat de Lotus Soetra zelf niet hoeft te worden bestudeerd, omdat alleen het reciteren van Nam-myoho-renge-kyo kan leiden tot verlichting. En de nadruk op bijeenkomsten wordt vaak gelegd op de interpretaties door Nichirens interpretatie of lezingen van voorzitter president Ikeda in plaats van op de tekst zelf.
Er wordt stellig verklaard dat de Boeddha zelf de Lotus Sotra uitsprak tegen het einde van zijn leven; en de geïnterviewden waren vaak niet bekend met de breed gedeelde wetenschappelijke opvatting dat de sutra pas enkele eeuwen later werd samengesteld.

Nichiren overschaduwt duidelijk de historische Boeddha in de SGI. Hij is is 'de Boeddha voor onze huidige tijd', voor wie de historische Boeddha 'de weg voorbereidde'. Terwijl andere Mahayana tradities de historische Boeddha in de context van verschillende mythische Boeddha's bekijken, of grote leraren soms worden gevisualiseerd als boeddha's tijdens tantrische praktijk, is het ongebruikelijk om Shakyamuni te presenteren als voorloper; in het bijzonder in een leerstellige in plaats van een devotionele context.

Nieuwkomers in SGI-UK worden 'aangemoedigd om te zingen voor wat ze willen', in de erkenning van het verlangen als een krachtige motivatie in ons leven '. [Er zijn] vele persoonlijke getuigenissen van de beoefenaars die boosheid, ziekte, alcoholisme, een laag zelfbeeld en andere problemen hebben overwonnen door aanhoudende beoefeniong van chanten. Nichiren Boeddhisme wordt gezien als de enige religie die problemen van de mensheid kan overwinnen . Deze zijn stevige claims, ze worden herhaaldelijk in SGI-UK literatuur gedaan.

Nieuwkomers in SGI-UK werden aangetrokken door een aantal factoren, zoals vriendelijke en oprechte leden, waargenomen veranderingen bij familieleden of vrienden die waren begonnen met de beoefening, of de praktische voordelen verwacht van chanting. Anderen werden aangetrokken door SGI-UK's eenvoudige ritueel, de nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid, aanspreekbare leiders of de afwezigheid van morele regels.

De SGI-UK wordt beschreven als 'een zeer gestructureerde hiërarchische organisatie met diverse bestuurlijke lagen', waar het hogere personeel in Groot-Brittannië nog steeds 'verantwoording verschuldigd is aan de centrale administratie in Japan'.
Als onderdeel van SGI, heeft SGI-UK aanzienlijke financiële steun ontvangen van Japan, met inbegrip van £ 2.600.000 om Taplow Court te kopen, nog eens £ 2.000.000 voor de restauratie en verdere financiering voor bijna alle lopende kosten. Ook voor de SGIN interessante informatie

De vroege betrokkenheid van Soka Gakkai in Japan van het 'krachtige bekeren' is gewijzigd in de afgelopen decennia. Wel wordt en SGI-UK leden duidelijk te erkennen dat een dergelijke benadering ongepast in Groot-Brittannië zou zijn. Nu wordt de werkwijze van de SGI-UK beschreven als "ijverig evangelisatie', in plaats van de eerdere en krachtiger methoden in Japan. Echter, terwijl sommigen het bekeren zien als een barmhartige daad jegens degenen die lijden, zien anderen het nog steeds als een eis van het lidmaatschap.

========================================================================

CONCLUSIE

Of Soka Gakkai International Nederland volgens godsdienstwetenschappelijke definities een 'sekte' genoemd moet worden, is moeilijk uit te maken; de Japanse moederorganisatie was dat (destijds) wel. Een sektarische beweging kan het wel genoemd worden.
Storend - maar dat is persoonlijk en dus niet doorslaggevend - is de beperkte beoefening door middel van het chanten van 'Myo ho renge kyo' en niets anders; ook de cultus om voorzitter Ikeda staat me niet aan.
Ernstiger is de opvatting van de volgelingen dat alleen hun Nichiren de enig juiste godsdienst en de enig juiste boeddhisme is; waarbij alle andere tradities als expliciet inferieur gezien worden. De (vroegere?) bekeringsijver is daar een logisch gevolg van.
Ook bedenkelijk is dat internationaal gezien Soka Gakkai big business is; en hun bemoeienis met de (Japanse) politiek.
Wat niet op een sekte lijkt is dat de deelname voor de beoefenaren goedkoop lijkt te zijn: de bijeenkomsten zijn bij de mensen thuis en ik lees nergens iets over betalen van contributie of dana. Tenminste: er staat niets over geldzaken op de verder zeer uitgebreide website www.sginl.org  maar dat zegt natuurlijk niet alles. Onduidelijk is bv van wie z'n geld de culturele centra in Zeist en Amsterdam zijn betaald.

Het antwoord op de vraag uit de titel, 'Wie is de Boeddha van dit boeddhisme? ', van SGI dus, is volgens mij: niet de 2500 jaar geleden levende Gotama aka Shakyamuni, niet de Japanse priester Nichiren uit de 13e eeuw maar de nu 87-jarige Ikeda.

Mijn conclusie is:
- Tegen de individuele beoefenaar wil ik zeggen: ik zou maar verre van deze club blijven.
  Wil je echt aangesloten zijn bij een groep zoals deze als je ook gewoon je eigen
  beoefening kan doen?
- Tegen degene die de interreligieuze dialoog en dus ook de dialoog tussen boeddhistische
  tradities van belang vinden, (de BUN bv) moet ik zeggen: vergeet dat maar met de SGIN,
  ze achten zichzelf superieur.

=========================================================================

[Vanwege de lengte van dit artikel zijn de BIJLAGEN opgenomen in een afzonderlijke blogtekst.]