zondag 8 januari 2017
Open brief aan de BUN-voorzitter. Bijdrage van het Nederlandse boeddhisme aan de discussie over populisme en de islam.
Het is m'n overtuiging dat de Nederlandse boeddhisten een kleine en - gezien hun aantal - bescheiden maar toch wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan actuele discussie over populisme en de (angst voor de) islam.
Een bijdrage van de voorzitter van de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) lijkt me wenselijk.
Om dat te stimuleren, heb ik een Open brief aan hem gestuurd.
Hieronder de inhoud ervan:
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Aan de voorzitter van de Boeddhistische Unie Nederland,
Dhr. Michael Ritman
Beste Michael
Het zal niemand, ook de naar binnen gerichte boeddhist niet, ontgaan zijn dat er de laatste een nogal grimmige discussieklimaat heerst t.a.v. populisme en de islam in Nederland. Deels als aanloop naar de Kamerverkiezingen van 15 maart, maar daarna zeker niet verdwenen.
Vanuit christelijke kerken is daarop ingegaan op bv de website NieuwWij.
Naar mijn mening is het mogelijk en wenselijk daarover vanuit boeddhistisch perspectief iets te zeggen zoals de Dalai Lama en Thich Nhat Hanh hebben gedaan. Maar ook specifiek gericht op de Nederlandse situatie moet en kan dat, en niet alleen door leraren van individuele sangha's.
Ik ken de situatie bij de BUN, en ken de geneigdheid te zeggen dat u niet bevoegd bent een inhoudelijke uitspraak namens het boeddhisme te doen
Maar daar gaat het nu niet om; het gaat nu om moreel leiderschap.
Ten behoeve van mogelijk gewenst intern overleg stuur ik ook een afschrift van deze brief aan Matthijs Schouten, voorzitter van de DAR. Die is immers ingesteld u te adviseren over inhoudelijke onderwerpen.
Omdat ik me het afgelopen jaar nogal in dit thema heb verdiept (zie bv mijn blogs van 1 juli en van 3 juli 2015) neem ik de vrijheid enkele suggesties te doen over toon en inhoud van zo'n mogelijke verklaring van u. Zie hieronder.
Dat ik deze brief openbaar stuur volgt uit mijn gevoel van urgentie t.a.v. deze thema's.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Suggesties voor een tekst over populisme en de islamdiscussie (in Nederland) vanuit boeddhistisch perspectief
Het zijn geen vriendelijke tijden, daarom zal een vriendelijke tekst over verbinden, liefdevolheid in directe contacten met moslims en interreligieuze samenwerking niet kunnen volstaan.
Het boeddhisme kan een bijdrage aan de discussies leveren gezien
* ervaring met in meditatie reflecteren op angsten en boosheid
* onbevangenheid t.a.v. ideologische zaken, de attitude van 'niet weten'
* ervaringen in de Aziatische wortels over de relatie met de islam, ruim 1300 jaar lang.
Om met het laatste te beginnen, die relaties zijn niet altijd harmonisch geweest, nu niet en in het verleden niet. Ze zijn ook zeer verschillend omdat boeddhistische en islam scholen en de regionale cultuur van Tibet tot Indonesie zeer verschillend zijn.
Alleen al deze geografie maakt duidelijk dat
- de islam een veroveringsreligie is geweest, net als trouwens daarvoor
- het boeddhisme (via handel, via reizende monniken of omdat een 'koning'
de voordelen - voor hem - van het boeddhist worden van z'n onderdanen
zag en ze daartoe verplichtte)
- en daarna het christendom (via het kolonialisme)
dat waren.
Geen van allen dus echt zonder geweld.
Uitgebreid schrijft Berzin(1) hierover
Beslissend van deze geschiedenis voor het hier en het nu zijn de vragen:
* Kunnen beoefenaren van deze en andere religies elkaar in elkaars nabijheid verdragen?
* Is er voldoende scheiding van kerk en staat?
* Kan voorkomen worden dat naar macht strevende personen de beoefenaren tegen elkaar opzetten?
* Vooral relevant voor het Westen anno nu: Konden in de loop der eeuwen in Azie moslims het accepteren als de islam in een land of regio niet de meerderheidsreligie wad geworden? Onze indruk (maar meer ook niet) is dat de islam weliswaar een veroveringsreligie was maar alleen als er veroveraars waren; generaals e.d. dus.
En die waren er maar sporadisch, en kwamen van buitenaf.
En dus NIET de vraag of deze religies en hun teksten overeenkomst vertonen. De beantwoording daarvan kan in kleine kring goede gesprekken opleveren maar leiden o.i. op macroschaal tot niets. Zeker niet tot vermindering van populisme en islamofobie in Nederland. En daar gaat het toch om.
Over die overeenkomst wordt trouwens verschillend gedacht, ook vanuit moslim-kant. Vanuit het boeddhisme zegt de Dalai Lama in het Westen van wel, maar de begin januari in India door hem gecelebreerde Kalachakra heeft een andere intentie; zie Berzin(2).
We zien even weinig overeenkomst met de islam als met het christendom; maar vinden ook niet dat dat hoeft.
De discussie van en tussen moslims en christenen of Bijbel en Koran sterk overeenkomen, hoeven we t.a.v. het boeddhisme niet te voeren
Ten aanzien van het thema populisme. Het is niet uit te sluiten dat Nederlandse boeddhisten op 15 maart de PVV of vergelijkbare partijen stemmen.
Wij veroordelen dat niet, al zij we ervan overtuigd dat de door hen gesuggereerde oplossingen niet heilzaam zijn.
Maar sociaal-economische onzekerheid, zorg over tekorten in de zorg en werkonzekerheid en afkeer van verloedering van de omgeving raakt ook de boeddhist.
Ook als die niet met boosheid op reageert.
'Patriottisme' zal alleen een begrip zijn dat de boeddhist niet aanspreekt. 'Globalisme' trouwens ook niet; althans niet in de zin van ekonomisch globalisme.
Spiritueel globalisme wel, maar daar hebben politici het niet over (misschien maar goed ook, het wordt anders maar ideologie van gemaakt of er vallen afgekloven termen als 'verbinden').
Heeft het Nederlandse boeddhisme een standpunt ten aanzien van het actuele vluchtelingenvraagstuk?
Niet expliciet, vermoedelijk is de spreiding van opvattingen net zo breed als bij alle Nederlanders.
Er is wel een gegeven die een positieve opvatting over het opnemen van vluchtelingen veroorzaakt, en dat is ons medeleven met het Tibetaanse vraagstuk. Na de bezetting van Tibet door China is een groot aantal Tibetanen waaronder de Dalai Lama naar India gevlucht. India, een overwegend hindoeistisch en nauwelijks meer boeddhistisch land. We zijn India dankbaar dat ze de Tibetanen in zo grote aantallen hebben willen opnemen, ook al zet dat hun relatie met China onder druk.
In de hoop dat hiermee bruikbare bouwstenen zijn geleverd voor een publieke tekst van uw hand,
met vriendelijke groet
Joop Romeijn
Vrijzinnig Theravada-boeddhist
joopromeijn.blogspot.nl
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Bronnen
Berzin (1):
http://studybuddhism.com/en/advanced-studies/vajrayana/kalachakra-advanced/the-kalachakra-prophesies-of-a-future-invasion
Berzin (2)
http://studybuddhism.com/en/advanced-studies/history-culture/buddhism-islam/is-there-a-common-ground-between-buddhism-and-islam
http://www.nieuwwij.nl/opinie/rene-reuver-koran-en-bijbel-lijken-op-ethisch-vlak-op-elkaar/
http://www.nieuwwij.nl/opinie/geen-moslimliefde-zonder-islamkritiek/
http://www.nieuwwij.nl/opinie/manifest-christendom-zonder-moslimhaat/
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
4 opmerkingen:
(deel 1)
Beste Joop,
Ik denk dat je insteek 'actuele discussie over populisme en de (angst voor de) islam' verkeerd is.
Van Dale geeft voor populisme: '(minachtend) neiging zich te richten naar de massa van de bevolking'.
'Populisme' is een goedkope term geworden waar veel te makkelijk mee gegooid wordt. Wie zijnpopulisten? Enkel de PVV, of nu ook de VVD en de PvdA nu ze ministers van een bevriende natie en een mede-NAVO-lid zo schaamteloos behandeld hebben?
Je 'richten naar de massa van de bevolking' is democratie. Uiteraard hoort daar nog een zinnetje bij te komen: Hierbij hoort rekening gehouden te worden met de minderheid (of minderheden).
Maar dit zijn zaken die mensen op school horen te leren, ik zie daarin geen rol weggelegd voor de BUN.
Voorts wil ik nog opmerken dat -Van Dale geeft het al aan- 'populisme' een minachtende term is.
In het licht van het juiste spreken onthouden wij als Boeddhisten ons beter van zulke termen.
Verder is er veel meer aan de hand dan enkel "angst voor de islam" die speelt.
Zeker als Boeddhisten zouden we ook moeten weten om te gaan met angst.
Naast angst, die er zeker zal zijn, hebben we te maken met serieuze dreigingen: Moskeeën waar zaken plaatsvinden die niet kosher zijn, terugkerende Syriëgangers, terrorisme-dreigingen.
Naast die dreigingen zijn er ook aanslagen geweest: Parijs, Brussel etc.
Je schrijft:
"Vooral relevant voor het Westen anno nu: Konden in de loop der eeuwen in Azie moslims het accepteren als de islam in een land of regio niet de meerderheidsreligie wad geworden? Onze indruk (maar meer ook niet) is dat de islam weliswaar een veroveringsreligie was maar alleen als er veroveraars waren"
We weten dat in (delen van?) Indonesië de islam radicaliseert waardoor er steeds minder ruimte voor anderen is. In die zin is er misschien geen verovering gaande met een beweging van minderheid naar meerderheid, maar leggen moslims aldaar steeds meer hun wil op aan andere gelovigen en andersdenkenden.
Uiteraard zijn in Indonesië allang geen veroveraars meer aanwezig en heeft dit dan ook niets te maken met de verder islamisering van (delen van) de Indonesische samenleving.
(deel 2)
Verder zijn er verschillende, zeker niet vreedzame islamitische afscheidingsbewegingen te vinden doorheen de geschiedenis: In bijvoorbeeld Birma en Thailand.
Zoek ook eens het begrip "dhimmitude" op: Dan zul je zien dat het samenleven van christenen en joden met (beter: leven *onder*) moslims niet zo heel rooskleurig was.
Ten tijde van de Boeddha bestond de islam niet.
We kunnen wel gissen hoe de Boeddha zou reageren op het huidige "vraagstuk" rondom de islam -als hij dat al zou doen-, maar zoiets blijft koffiedik kijken en de BUN is wijs als zij zich daar verre van houdt.
Het christendom, het jodendom, de islam drukken of proberen sterk hun stempel te drukken op de samenleving.
Ook al is dat in boeddhistische landen wél gebeurd, het boeddhisme beoogt dat in ieder geval niet.
Het boeddhisme is op de eerste en tegelijk laatste plaats, een weg van bevrijding van het inidvidu.
Laten we dit zo houden.
Tot slot over jouw opmerking over "patriottisme": Het is naïef om te denken dat een boeddhist niet patriot kan zijn. Of zelfs soldaat. Of PVV-stemmer.
Wat jouw of mijn mening daarover ook mag zijn.
De BUN is geen politieke club, dient geen "moreel leiderschap" te tonen.
Een goede moraal (sila) dient van onze prachtige religie, meer bepaald vanuit onszelf te komen.
Elke boeddhist die zijn religie serieus neemt, zal uiteindelijk een goede, boeddhistische moraal ontwikkelen.
En degenen die niet serieus met het boeddhisme bezig zijn? Die zullen ook niet naar de BUN luisteren.
Tot slot, voor zover je mocht denken dat ik dat vergeet: Ook een bijdrage aan het publiek debat in het algemeen zal zeer moeilijk zijn: Het boeddhisme is immers gericht op bevrijding van het individu en wanneer het wereldse zaken betreft, waar het boeddhisme in het algemeen minder belang aan hecht, zal 'het boeddhisme' (dat zo niet bestaat) enkel uitspraken in algemene zin kunnen doen, en dat helpt in debatten meestal niet veel verder.
Dank je, Leon
Ik wil even de tijd nemen, voor ik reageer
Joop Romeijn
Een poging tot onvolledig antwoord op Leon's reactie
Mijn tekst was uit begin januari; sindsdien is de term 'populisme' zoveel en in zoveel betekenissen gebruikt, dat ik ook wel twijfel of gebruik ervan nog zinvol is.
Dat een boeddhist het woord 'populisme' niet moet gebruiken, omdat het onzuiver spreken inhoudt, is onzin, is een taboe versterken. Ik kan best een term gebruiken en er tegelijk afstand van nemen.
Dan de vraag of van de BUN leiderschap en activiteit richting de verkiezingen te mogen verwachten. Je zegt "Het boeddhisme is op de eerste en tegelijk laatste plaats, een weg van bevrijding van het inidvidu. Laten we dit zo houden." Tja, dan zijn we het gewoon oneens. 'Sila' is voor mij meer dan op het kussentje zitten, het is ook me verantwoordelijk voelen.
Iets anders is dat gezien het niveau van het boeddhisme in Nederland en de personele samenstelling van de BUN deze niet in staat is tot zoiets.
Tenslotte de "angst voor de islam". Je zegt "er is veel meer aan de hand dan enkel "angst voor de islam" die speelt. ... Naast angst, die er zeker zal zijn, hebben we te maken met serieuze dreigingen." Dat weet ik natuurlijk ook wel, en daar ben ik juist in deze en andere blogs van me mee bezig, in plaats van de meeste boeddhisten die hun ogen voor de politieke realiteit liever sluiten. Alleen moeten we het boeddhisme (in Azië) niet idealiseren. Over bv Zuid-Thailand las ik deze boekbespreking:
'The Buddha on Mecca's Verandah: Encounters, Mobilities, and Histories along the Malaysian-Thai Border'
https://networks.h-net.org/node/6060/reviews/164038/white-johnson-buddha-meccas-verandah-encounters-mobilities-and
Je uitspraak " ... hun stempel te drukken op de samenleving. Ook al is dat in boeddhistische landen wél gebeurd, het boeddhisme beoogt dat in ieder geval niet", vind ik naief. Het boeddhisme in Thailand probeert dat bv wel.
De verandering in Indonesië is inderdaad verontrustend, de islam lijkt intoleranter geworden. Maar wat er precies aan de hand is, zou bestudeerd moeten worden; het is te eenvoudig dit alleen aan de inherente slechtheid van de islam te wijten.
Een reactie posten