woensdag 24 oktober 2012

Het boeddhisme bestaat niet. Wie heeft toch belang bij die illusie?

Vannacht kwam ik tot een heldere ontdekking: het boeddhisme bestaat niet.
Een hele geruststelling; want ik kwam tot een tweede ontdekking:
Men zegt wel eens van iets: ‘als x al niet bestond, zou het moeten worden uitgevonden'.
Met ‘het boeddhisme’ is het omgekeerde het geval: het bestaat (dat is, als altijd: in de hoofden van mensen) maar het had niet moeten worden uitgevonden.
Hoe doe je dat, iets on-uitvinden, iets laten verdwijnen uit de hoofden van mensen? Ik weet het niet.
‘Het boeddhisme’ is een constructie; het is, als één van de wereldgodsdiensten is het een westers negentiendeeeuws bedenksel. Het diende ook een doel, waarover straks meer.

Het geruststellende van die ontdekking van me is dat ik makkelijker bepaalde aspecten van wat ‘het boeddhisme’ heet, kan negeren.
‘Zen’ bijvoorbeeld spreekt me helemaal niet aan. Ik had er moeite mee, dat voor mezelf toe te geven, want een Zennie is toch een mede-boeddhist waarmee ik me verwant zou moeten voelen. Nu kan ik zeggen: helemaal niet, ik kan me helemaal niet in de gedachten van een Zennie verplaatsen en dat hoeft ook niet want zijn/haar ideeen zijn de mijne niet. ‘BoeddhaNatuur´ bijvoorbeeld vind ik een onzinnig begrip.
Net zo min als dat ‘Het eenzijn van de mensheid’, door de Dalai Lama gepreekt, mij aanspreekt. De Boeddha heeft toch niet gezegd dat ‘de mensheid’ een eenheid zou moeten zijn?

Waarom is het concept ‘boeddhisme in Nederland’ dan uitgevonden, wie hebben daar belang bij?
De overheid bijvoorbeeld. De staat vindt het maar niks dat de één dit en de ander dat gelooft, daar is geen beleid op te voeren. Daarom zijn etiketten nodig. ´Boeddhist´ is één ervan. Daar heeft men wel een paar miljoen voor over, voor b omroep en geestelijke verzorging bijvoorbeeld.
Om dat mogelijk te maken, is een een soort bestuurlijke boeddhistische elite nodig; een kleine elite maar toch. En die elite heeft de illusie dat ´het boeddhisme´ bestaat, ook weer nodig. En een opleidingsinstituut op zoek naar niches in de markt (de VU) wil die elite wel gaan vormen en houdt ook graag die illusie in stand, hoewel ze zelf alleen van Zen zijn.
Misschien had ik zelf ook wel belang bij die illusie, met deze ‘boeddhisme blog’ bijvoorbeeld. Het klinkt wel lekker, tegenwoordig, om te zeggen: ik ben een boeddhist. In plaats van bijvoorbeeld de schijn-exactheid van: ik ben ‘vrijzinnig theravadin’, tevens ‘critisch boeddhist’.
Boeddhist-zijn is een schijn-identiteit. Weg er mee.

Ik wil mìjn boeddhisme best met anderen beoefenen, graag zelfs. Maar ik wil geen grote boeddhistische familie waarin men in harmonie met elkaar om gaat.
Weg met de b un, het boeddhisme bestaat niet, leve de boeddhismen.


4 opmerkingen:

paul van buuren zei

Een helder inzicht waar ik het van harte mee eens ben, Joop. Met het afschaffen van HET boeddhisme zijn we ook af van opgeheven vingertjes over wat wel en niet hoort, 'omdat je anders geen echte boeddhist bent'.

kees klomp zei

en ik altijd maar denken dat jij en je open boeddhisme clubje de bewakers van het enige zuivere boeddhisme waren. blijk je ook gewoon een mens die maar wat denkt en vindt. weet je wie volgens de overlevering trouwens ook gewoon een mens was? de boeddha! maar dat heb ik alleen van horen zeggen hoor...
ps: mochten er open boeddhisten (die ik overigens liefkozend patiënten noem) die op mijn reactie willen reageren; voorál doen. ik zal alleen niet reageren. heb het te druk met m'n eigen pseudo-spirituele blog-braken...

Joop zei

Sommige in sommige tradities stellen dat de boeddha gewoon een mens was; anderen echter hebben er een godheid van gemaakt.
Heel verstandig verder dat je dan niet gaat reageren, Kees
Om het makkelijker te maken: het 'open boeddhisme clubje' bestaat ook al niet.

Anoniem zei

het boeddhisme bestaat wel, maar jij bent geen boeddhist